Saturday, September 1, 2007

Κριτική Λογοτεχνιας και βιβλιοφιλα μπλογκ

Ένα ενδιαφερον ποστ (Ευχαριστω τον καθηγητή Βασιλη Λαμπρόπουλο από το Πανεπιστημιο του Μίσιγκαν που μου το επισήμανε) που μιλα για την κριτικη λογοτεχνιας και το δίκτυο, εγειροντας σημαντικα ζητηματα, που μπρουν να ανοιξουν ενδιαφερουσες συζητησεις. To κομμάτι που μιλά για τα βιβλιοφιλα μπλογκ ειναι, κατα τη γνώμη μου, εξαιρετικά αυστηρό απέναντί τους.

ΥΓ. Είμαι αναγκασμενος να το ποσταρω στα αγγλικα.

Morris Dickstein on the Critical Landscape Today

OVER THE PAST FEW MONTHS, the erosion of space for book reviews directed at general readers has reached critical proportions[...] This suggests that the publication of book reviews for a general audience is in dire straits, largely because newspapers and magazines themselves are under terrific pressure - from the Internet, where much of the advertising has migrated; from corporate owners, whose shareholders expect a better return on investment; and from editors who feel that books have become a specialized taste and book reviews are a marginal form of journalism, little more than free publicity for publishers. They have no such compunction about reviewing movies, since this pays the bills. Adam Shatz, the literary editor of The Nation, writes to me that “we live in an age where people who used to pay attention to book reviews pay more attention to movie reviews. Books are still read and enjoyed, but the pleasure is had at the expense of analysis and criticism, as if the latter somehow robbed us of the fun instead of adding to it. And doubtless there are commercial considerations as well, with Hollywood buying more ad space.” It’s no surprise that money talks, but could it also be that the action has simply moved on?Literary journalism has always been the bastard child of serious criticism and ‘real’ journalism, the hard stuff, you know, about serial killers and five-alarm fires along with local politicians and U. S. Senators. Book review editors often have difficulty convincing their bosses that the news about books is in the books themselves, not in mega-buck contracts, bestseller chitchat, and profiles of famous authors.

Truly conscientious reviewers are not exactly a beloved breed: authors sensitive to criticism detest them, publishers would love to coopt them, and academics rarely respect those who write for a wider public, not for other scholars. Yet book reviewing is where talented young critics often get their start. It encourages them to be generalists, keeping in touch with contemporary writing. It forces them to write quickly and clearly and to put flesh on their arguments, eschewing the abstract jargon of many professionals. And it contributes to a cultural conversation otherwise dominated by hot TV shows, blockbuster movies, and media-manufactured celebrities.

Without such reviews, we’re left with high profile pseudo-events produced by expensive hype and shrewd marketing.Reviews are even more vital to the assimilation of literary works, which can’t depend on topical interest to attract readers. A handful of literary titles do well because their authors are known quantities, as familiar to their admirers as famous actors. But intelligent reviews - and the word-of-mouth that followed - helped build their renown in the first place. With the decline of book reviewing, who will take the measure of the next generations? The term “standards” may seem old-fashioned in our anti-elitist culture. But critical standards are essential not to impose hierarchy but to celebrate genuine craft, imagination, and human interest, or to show where they fall short, even in the work of talented writers. Useful reviewing comes in many guises: rapturous accounts of thrilling new discoveries, interpretive discussions of complex literary careers, and killer reviews targeting inflated reputations. All can serve a worthwhile purpose.We shouldn’t deceive ourselves into thinking that most reviews do this well. Reviewing, like any form of writing, is a demanding craft. Too many reviews consist of banal plot summaries laced with unsupported judgments or opinions.

Stung by uncomprehending reviews, Henry James described literary journalism in 1891 as “a periodicity of platitude and irrelevance,” adding that “it had nothing in common with the art of criticism.” Yet James himself had written a mountain of periodical reviews, and they form an amazing part of his legacy. Even obtuse reviews help build a conversation around the important new publications. Skeptical editors have a point - they do constitute free publicity - but for books that are more literary than commercial - for midlist fiction, for example, or for poetry - this is the only publicity they’re likely to get, since publishers will scarcely advertise them.Luckily, at the higher end of the cultural spectrum, serious book reviewing is somehow holding its own. [...]

LITERARY BLOGS

Some observers, I’m sure, would look to online blogs as a substitute for printed reviews. They might argue that the Internet, though it has undermined many publications, offers a more accessible venue to prospective writers and Web-surfing readers. As far as I can see, a strong case can be made only for online magazines like Slate and Salon or highly selective portals like Arts & Letters Daily, which most resemble the print journals and literary miscellanies on which they’re modeled. These are edited sites, much like print publications but quite unlike the river of complaint, prejudice, and enthusiasm that makes the Internet so egalitarian. Since everyone has political opinions, political blogs have thrived where literary blogs have faltered. The real site of literary comment on the Web is not the blogs - apart from our own blog, The Valve, and the personal blogs of prolific scholars like Michael Bérubé - but the intriguing customer reviews on Amazon, which differ little from the customer reviews of travel destinations, computer software, and home appliances. It’s nice that the Internet is a talk-back medium, with articles dragging long tails: a buzz of reader reactions, however fatuous. But book reviews, to be of any value, demand a trained sensibility and real critical expertise; they need to furnish more than rough-hewn consumer guidance and the colorful peeves of the man in the street.

Though it is built on reading and writing, the Internet is seen as the enemy of literature, digging the grave of the printed book. But just as the computer lent new fluency to the act of writing, the Internet has revolutionized literary research, allowing instant access to vast bodies of information that would have required arduous labor only yesterday. It has amplified the reach of print publications by becoming a prime carrier of the printed word, creating a simultaneous worldwide audience for publications great and small, local and national. But the economic crisis afflicting newspapers and magazines, which has battered literary journalism, shows how the Internet is eating away at it own foundations, the printed sources of so much of its real content. The blog will not make up the difference, at least in its unedited form as a spontaneous effusion, a personal diary in shorthand. As Adam Kirsch has written: “Bitesized commentary, which is all the blog form allows, is next to useless when it comes to talking about books. Literary criticism is only worth having if it at least strives to be literary in its own right, with a scope, complexity, and authority that no blogger I know even wants to achieve."

13 comments:

lakis said...

Νομίζω πως διακρίνω κάποιου είδους φόβο στο άρθρο αυτό, για το "άγνωστο χ" που αντιπροσωπεύουν τα μπλογκς. Κάθε άλλο παρά αντικειμενικό θα το χαρακτήριζα, αφού ο συγγραφέας δείχνει να "προετοιμάζεται" για το τέλος της κριτικής, όπως την ξέρουμε, δίχως όμως να το παραδέχεται.

Alexis Stamatis said...

αγαπητε Λάκη, συμφωνω μαζι σας. Το τελος της κριτικης οπως την "ξερουμε" αραγε ερχεται; Και με τι θα αντικατασταθεί, αν συμβεί αυτο; Ποσο σημαντικό ρόλο μπορουν να αναλαβουν τα μπλογκ; (Για τα δυο χρονια περιπου λειτουργιας τους τα βιβλιοφιλα μπλογκ στην Ελλάδα εχουν δειξει καλά δείγματα)
Όσον αφορά το χωρο των εντυπων βγαινουν και καινουργιοι ενδαφεροντες ανθρωποι (Πανταλεων στο βιβλιο Ιωαννίδης στο θεατρο).

Alexis Stamatis said...

αγαπητε Λάκη, συμφωνω μαζι σας. Το τελος της κριτικης οπως την "ξερουμε" αραγε ερχεται; Και με τι θα αντικατασταθεί, αν συμβεί αυτο; Ποσο σημαντικό ρόλο μπορουν να αναλαβουν τα μπλογκ; (Για τα δυο χρονια περιπου λειτουργιας τους τα βιβλιοφιλα μπλογκ στην Ελλάδα εχουν δειξει καλά δείγματα)
Όσον αφορά το χωρο των εντυπων βγαινουν και καινουργιοι ενδαφεροντες ανθρωποι (Πανταλεων στο βιβλιο Ιωαννίδης στο θεατρο).

Unknown said...

Συμφωνώ με τα σχόλια και των δυο σας, προσθέτοντας ότι το άρθρο δείχνει μια γενικότερη φοβία και εξορκισμό ίσως προς το ίντερνετ, ειδικά στο σημείο που αναφέρει ότι "σκάβει το λάκκο του τυπωμένου βιβλίου". Γιατί όχι; Μέσα στη γενικότερη εξουσία (εδώ αναφέρομαι στην καλώς εννοούμενη) του διαδικτύου, ας αφήσουμε και τους συγγραφείς, τους κριτικούς και τους αναγνώστες να επιλέξουν το τρόπο της "δουλειάς" τους ο καθένας. Χωρίς φόβο, αλλά με πάθος... Όσο για "το τέλος της κριτικής όπως την ξέρουμε", έχω την αίσθηση κι εγώ ότι τα blogs έχουν ήδη φέρει τα πάνω κάτω παγκοσμίως σε τούτο το ζήτημα. Γεια χαρά!

nuwanda said...

πολυ χαρακτηριστικο αρθρο, ενδεικτικο του φοβου μπροστα στην επερχομενη ανατροπη! Ειδικα οι λέξεις "complexity" & "authority" δειχνουν ξεκαθαρα οτι ο συγγραφεας του αρθρου δεν εχει ή δεν θελει να καταλαβει την κοσμογονια του web.

Μα, ακριβως για αυτο εχουν (εαν εχουν) επιτυχια τα βιβλιοφιλικα και τα αλλα μπλογκ, γιατι επιτρεπουν στον καθε σκεπτομενο ανθρωπο να εκφρασει δημοσίως αποψη με τροπο απλο και κατανοητο. Ουτε "authority", ούτε "complexitiy" ευδοκιμουν στο ιντερνετ!!

Το διαδικτυο ειναι σήμερα οτι κοντινοτερο στην απολυτη δημοκρατια και ειναι φυσικο ολες οι κλειστες καστες να τρεμουν την εξαπλωση του. Ο φοβος όμως ειναι ο χειροτερος συμμαχος, η κατανοηση του φαινομενου και η προσαρμογη η μονη λύση...

Unknown said...

αν ειναι με κατι που συμφωνώ στο κείμενο είναι πως "Literary criticism is only worth having if it at least strives to be literary in its own right" (αν ακόμη και έκφραση worth having είναι κι αυτή πολύ έντονη. Η συνέχεια του όμως with a scope, complexity, and authority that no blogger I know even wants to achieve. είναι άκρως αφοριστική και ανήκει στην κατηγορία των επιχειρημάτων που δεν νομίζω πως χρειάζεται πολύ για να το απορρίψει κανεις. Επίσης είναι πολύ σωστή η εξής κουβέντα: Reviewing, like any form of writing, is a demanding craft. Too many reviews consist of banal plot summaries laced with unsupported judgments or opinions. και το κακό είναι πως εχω αντικρύσει χιλιάδες κριτικές εκτός μπλογκ που πέφτουν σε αυτό το σφάλμα της απλής περιληψης του βιβλίου.

Από κει και πέρα, και χωρίς να προσπαθώ καν να υπερσασπιστώ το δικό μου 'βιβλιοφιλικό'΄μπλογκ (η έκφρασει μου προκαλεί αναφυλαξία ούτως η άλλως) το όλο κείμενο μου συνοψίζεται στην κουβέντα But book reviews, to be of any value, demand a trained sensibility and real critical expertise; που εμπεριέχει κάτι πολύ βαθύ: Την αδυναμία που έχουν οι ανθρωπιστικές επιστήμες να στερεώσουν ένα authority πάνω στην άποψη του 'επαγγελματία' (και η άποψη είναι πολύ παλιά. Δείτε αυτό εδώ από τοn TS Eliot που είχα γράψει παλιότερα στο μπλογκ μου . Ένας ερασιτέχνης αστροφυσικός π.χ. μόνο γέλιο θα μπορούσε να φέρει αν προσπαθούσε να έχει άποψη για τον τρόπο που δημιουργούνται τα αστροφυσικά τζετ σε γαλαξίες AGN, ένας απλός αναγνώστης όμως μπορεί να έχει άποψη για το πιο δύσκολο και ειδικευμένο βιβλίο, η οποία άποψη κιόλάς λόγω του ίντερνετ μπορεί και να ακουστεί. και αυτό γενικά δεν αρέσει από ότι φαίνεται.

Το πρόβλημα είναι πως εδω υπάρχει δυσκολία να καταλάβει ο συγγραφέας την δυναμική του πράγματος (όχι μόνο του μπλογκ μα και του ιντερνετ γενικότερα). η συγκριση που γίνεται στις κριτικές/απόψεις του Αμαζον με κριτικές που αφορούν ειδη ταξιδίου ή ηλέκτρικές συσυκευές όμως, μπορεί εν μέρει να είναι αληθινή εκφράζει όμως και ένα γινοκότερο κλίμα - στο οποίο μεγάλο ρόλο έχουν και οι εκδότες - όπου τα βιβλία μετατράπηκαν γενικότερα σε ένα commodity που σκοπός του είναι να βγάλει χρήματα. Ας μην χτυπάμε λοιπόν τον σκύλο γι' αυτό...

Από κει και πέρα opinions are like assholes, everybody has one, και αυτή ητανε η δικιά μου.

Ευχαριστώ για τον χώρο.

Alexis Stamatis said...

φιλε δημητρη, νομιζω οτι πρπει να κρατησουμε ενα μετρο. Δεν πιστευω οτι τα μπλογκς εχουν φερει τα πραγματα "πάνω κατω" παγκοσμιως , τουλαχιστον ακόμα. Εχουν μια εκθετικά αυξάνουσα δυναμική, ωστοσο δεν ειμαι την γνωμης οτι θα αντακταστησουν την εντυπη κριτικη. Θα συμπορευτουν, θα συμληρωσουν, θα ανανεωσουν, θα εμπνευσουν. (και ηδη συμβαινει αυτο). Εντυπος και διαδυκτικός λογος νομιζω οτι στο μελλον θα αλλελοεισδυουν (θα συγχωνευτουν?)και η τεχνολογια θα μας προσδωσει νεες δυνατητες (σκεφτείται μονο την εποχη , οχι μακρια, που θα καταργηθουν οι οθόνες,[μηπως τοτε θα "προβαλλουμε" την εφημεριδα στο τραπεζάκι του καφενειου?)

Alexis Stamatis said...

φιλε νουαντα, οντως δακρινεται ενας φοβος στο αρθρο. Το ποσταρα επειδη , χωρις να στερειται ενδιαφεροντος, εκφραζει ακριβως αυτο,. Ετσι ωστε να δουμε και την αλλη αποψη. Εννοειται πως τα βιβλιοφιλικα μπλογκ αλλα και τα μπλογκ γενικοτερα εχουν μαι σημαντικη δυναμικη. Σταδιακα παρατηρω οτι και αυτα που λεγαμε πριν απο μηνες περι "αυτορρυθμισης" αρχιζουν και συμβαινουν. Χρηστες και μπλογκερς καταλαβαινουν οτι η υποθεση αυτη δεν ειανι "της πλακας" αλλα μαι πολυ σημαντικη εναλλακτικη δημοσιου διαλογου.

Alexis Stamatis said...

βασιλειε ειναι πολυ ενδιαφερουσες οι αποψεις σου. Προσυπογραφω. αντιγραφω το αποσπασμα του Ελιοτ:
The ordinary intelligence is good only for certain classes of objects; a brilliant man of science, if he is interested in poetry at all, may conceive grotesque judgements: like one poet because he reminds him of himself, or another because he expresses emotions which he admires; he may use art, in fact, as the outlet for the egotism which is suppresed in his own speciality.

Unknown said...

Ναι, ίσως ήταν υπερβολική η χρήση του όρου "πάνω-κάτω". Ωστόσο, τον χρησιμοποίησα ακριβώς για να δώσω ένταση σ' αυτό που έχει αρχίσει ήδη να συμβαίνει. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός, ότι κριτικοί, για παράδειγμα, των εντύπων καταφεύγουν στα blogs και τα blogs από την άλλη δημιουργούν μία κοινότητα πιο ελεύθερη απ' ό,τι μας έχει συνηθίσει.

Επίσης, διαφαίνεται και μια τάση να "ταρακουνιούνται", τουλάχιστον έτσι το αντιλαμβάνομαι, κάποιοι κριτικοί, να ενημερώνονται, να συμμετέχουν και να εμπνέονται, όπως κι εσύ λες, κάποιοι συγγραφείς (είσαι παράδειγμα προς μίμηση και μπράβο σου γι' αυτό) και οι αναγνώστες (bloggers ή μη) να ανταλλάσουν μεταξύ τους βιβλία σε ψηφιακή μορφή.

Αυτό αποτελεί "επανάσταση" (αχνή και πρωτόλεια, αλλά επανάσταση). Είναι η επικοινωνία με τον κόσμο που δεν μπορείς να έρθεις σε επαφή' ούτε βεβαίως να διαφωνήσεις, έστω και έντονα, μαζί του...

Δεν εύχομαι να αντικαταστήσουν τα blogs την έντυπη κριτική, εύχομαι όμως να αποδειχθούν άξια των τόσων χρόνων και κόπων της παράδοσής της.

Φαίνεται ότι προς τα εκεί οδεύουν με πολλή φιλοδοξία... Καιρός δείξεται!

Και προσυπογράφω το σχόλιο που άφησε ο nuwanda.

Σ' ευχαριστώ για την όμορφη συζήτηση, που φαίνεται ότι θα συνεχιστεί...

Βαγγέλης Μπέκας said...

Νομίζω ότι τα βιβλιοφιλικά blog έχουν τη δυναμική εξέλιξης με το μέρος τους, λόγω του δικτύου πάνω στο οποίο στηρίζονται, των comments, του μη-ελιτίστικου ύφους τους.
Η αναγνωσιμότητά τους όμως σε σχέση με τα έντυπα παραμένει χαμηλή…

Όλα καλά, όλα χρήσιμα είναι για όσους θέλουν να ενημερώνονται σχετικά με το βιβλίο…
Βέβαια οι περιστασιακοί αναγνώστες, οι... πολλοί, έχουν και τα δυο είδη γραμμένα…

Annabooklover said...

Μου φαίνεται ότι το άρθρο υποτιμά πολύ αυτή τη νέα μόρφη "κριτικής", και βάζει τα μπλογκς όλα σε ένα τσουβάλι (εκτός από το δικό τους!)
Δεν καταλαβαίνω γιατί τα μπλογκ περιορίζονται σε bite sized chunks of criticism, ούτε γιατί δε φιλοδοξούν να πετύχουν την εγκυρότητα των αναγνωρισμένων κριτικών. Πολλά μπλογκ το προσπαθούν (αν και όχι το δικό μου).

Τελικά όμως νομίζω ότι ο Βίτα Μι Μπαρουάκ έχει δίκιο: Το ποσοστό των ανθρώπων που διαβάζουν βιβλία (στην Ελλάδα) είναι πολύ μικρό και από αυτούς πολύ λίγοι ασχολούνται με το ίντερνετ.

Γιώργος Περαντωνάκης said...

Σε πρόσφατη ανακοίνωσή μου που δημοσιεύτηκε μέσα στον Ιούλιο στο μπλογκ της Ελευθεροτυπίας μελέτησα τα ανώνυμα ελληνικά βιβλίοφιλα ιστολόγια και διαπίστωσα ότι -παρά τα προβλήματα της υπόστασης και της λειτουργίας τους- οι γνώμες τους πλησιάζουν σε ποιότητα αυτές των κριτικών και, παρόλο που εκπροσωπούν τον μέσο αναγνώστη, η γνώμη τους έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Η κινδυνολογία επομένως για τη χρήση τους, χωρίς να στερείται εντελώς βάσης, παραβλέπει τη νέα τάση που φέρνει στον πολλαπλασιασμό της φωνής ΚΑΙ εκ μέρους του μέσου ανθρώπου-αναγνώστη.