Wednesday, January 23, 2013

Jose Lοuis Peixoto, Santiago Roncagliolo, Alexis Stamatis: Τρεις συγγραφείς του νότου μιλούν στο Ευρωκοινοβούλιο στις 10/4/13

Jose Lοuis Peixoto, Santiago Roncagliolo, Alexis Stamatis 

Τρεις συγγραφείς του νότου μιλούν στο Ευρωκοινοβούλιο στις 10/4/13
Ο Νότος της Ευρώπης μπορεί μεν υποφέρει σε όλα τα κύρια επίπεδα, με προεξάρχοντα φυσικά τα βασικά ζητήματα επιβίωσης, ωστόσο πάσχει και σε άλλους –επίσης εξαιρετικά ζωτικούς για την συνοχή μιας κοινωνίας τομείς- όπως είναι τα θέματα πολιτισμού, (με τελευταίο γηγενές κρούσμα  τις απαράδεκτες και απιθάνου βλακείας και προχειρότητας αποφάσεις για το βιβλίο στη χώρα μας, όπου με μια αυτοκαταστροφική επιλογή της κυβερνήσεις καρατομήθηκε εν μια νυκτί κάθε δυνατότητα διεθνούς φωνή - που είστε, κύριε Κουβέλη;)
Ζούμε σε μια εποχή η οποία αποσαρθρώνει οποιονδήποτε θύλακα γνώσης εν ονόματι οποιασδήποτε έστω και ελάχιστης περικοπής, προπαγανδίζοντας ταυτόχρονα μέσω κρατικού κορβανά θεάματα αμφιβόλου αισθητικής που προπαγανδίζουν μέτριας καλλιτεχνικής εμβέλειας αναφορές σε εθνικοαπελευθερωτικές αφηγήσεις (μια και δεν υπάρχει εις βάθος διαπραγμάτευση, αλλά μια απλή και πρώτου επιπέδου  επίκληση στο θυμικό) έχοντας προφανή σκοπό την ενότητα και την συσπείρωση γύρω από το «ένδοξο παρελθόν» μας, μια και η νοσταλγία «πουλάει» σ’ ένα λαό μαθημένο να κοιτάζει κυρίως προς τα πίσω.
Σε μια χώρα όπου καθημερνά αποδεικνύονται όργια απίστευτων σκανδάλων, για μια τυπική παράλειψη σε ένα πρόγραμμα φιλαναγνωσίας, οδηγούμαστε στην καρατόμηση ολόκληρου οργανισμού με την υπεραπλουστευτική και ανάξια οποιασδήποτε σοβαρής ανάλυσης τακτική «πονάει κεφάλι - κόβει κεφάλι».
Με αυτό τον τρόπο – τουλάχιστον στο χώρο του βιβλίου - η κυβέρνηση φιμώνει οποιαδήποτε πολιτιστικά εκσυγχρονιστική φωνή και η χώρα επανέρχεται στα παρωχημένα εξωτικά πολιτιστικά στερεότυπα όπου ήταν παγιώσει για δεκαετίες στο εξωτερικό: σουβλάκι,  Ζορμπάς, χλαμύδα και «φιλότιμο» - με την Γιουροβίζιον φυσικά κουτσουρεμένη… πλην σταθερή αξία. Την ίδια στιγμή «μακιγιάρονται» όπως όπως παλιά «επαναστατικά» έργα τα οποία έχουν απολέσει την φρεσκάδα τους και τα σημεία αναφοράς που τα κινητοποιούσαν τότε, σε μια κατασκευασμένη  προσπάθεια να επανοηματοδοτηθούν με το έτσι θέλω, λαϊκίζοντας πάνω στο αίσθημα ενός κόσμου που υποφέρει, με πάλαιες – αναπαλαιωμένες αφηγήσεις και με το βλέμμα φυσικά διαρκώς στραμμένο πίσω  στο εθνικό μας σπορ: την νοσταλγική αναπόληση του παρελθόντος.
Το αποτέλεσμα είναι ο συγγραφέας και εν γένει ο δημιουργός να βρίσκεται εγκλωβισμένος ανάμεσα σε μια προγονολατρεία και μια ανθυπομέτρια αισθητική που κυριαρχεί. Ευτυχώς υπάρχουν και εξαιρέσεις από σταθερά αφοσιωμένους δημιουργούς αλλά και από νέους που τολμούν, παντελώς φυσικά αβοήθητοι. Το κράτος αφού καρατομεί τον βασικό φορέα στο χώρο του βιβλίου, είτε θα σφυρίξει κλέφτικα, θα παρατήσει την υπόθεση βιβλίου αλλά και πολιτισμού στα  αζήτητα και ως κομπέρ - εμψυχωτής θα  υιοθετεί μόνον είδη «πιασάρικων» θεάματα που «πουλάνε». Είναι πραγματικά ντροπή να μην υπάρχουν άνθρωποι με στοιχειώδη ευελιξία (και στοιχειώδη σχέση με το αντικείμενο) που θα χειριστούν ακομα και τον «αέρα», ακόμη και τα φραγκοδίφραγκα, ακόμη και τη διάθεση προσφοράς με πιο έξυπνο, ευφάνταστο τρόπο. Καμια, ιδεα: ψωροκώσταινα reloaded.
Δεν είμαστε βεβαία μόνο εμείς, οποιοσδήποτε νότιος ευρωπαίος συγγραφέας βρίσκεται σε θέση άμυνας. Ωστόσο παρολο που δεν αντιμετωπίζει μια τόσο ανάλγητη και μικρονοική κρατική συμπεριφορά, είναι, και αυτός, ένας δημιουργός απομονωμένος σε ένα εκδοτικό περιβάλλον που του δημιουργεί ένα σωρό προβλήματα επιβίωσης μια και ζει και κινείται μεσα σ’ έναν χρηματοπιστωτικό κυκεώνα που νοσεί. Ετσι η μόνη δυνατότητα έκφρασης είναι το έργο του, το οποίο είτε υποβαθμίζεται καθημερινά ως «πολιτιστικό προϊόν», είτε και εξαφανίζεται. Για να επανέλθουμε λίγο στη χώρα μας, εσχάτως η ίδια η ύπαρξη του συγγραφέα ως επαγγελματία απειλείται αγρίως με τον νέο φορολογικό σχεδιασμό. Στο μέλλον θα γράφει κανεις (εάν γράφει) μόνον από χόμπι. Και για όλα αυτά θα είναι υπεύθυνο το συγγραφοκτόνο και πολιτιστικοκτόνο κράτος που κάποτε έστησε το περίφημο Live your myth in Greece.
Βέβαια ο ξένος συγγραφέας έχει πάντα την ανακουφιστική δυνατότητα να συνδιαλέγεται με τους συναδέλφους του – γεγονός που συμβαίνει κυρίως έκτος Ελλάδος - μια και κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο στην χώρα που ζούμε λόγω της εγγενούς κακοδαιμονίας της φυλής μας να κάτσει γύρω από ένα τραπέζι, να επικοινωνήσει πολιτισμένα και να πάρει πέντε ρεαλιστικές αποφάσεις.
Εξου και μια πρωτοβουλία σαν εκείνη της ευρωβουλευτού Μαριλένας Κοππά, μια συζήτηση δηλαδή μεταξύ των πολιτών του νότου, αυτών δηλαδή που ο οικονομικός τύπος αποκαλούσε είτε «περιφέρεια» είτε PIGS (Portugal, Italy, Greece, Spain) παρουσιάζει πολυ ενδιαφέρον. Όχι πλεον παράλληλες συζητήσεις αλλά ΜΙΑ συζήτηση, ευρωπαϊκή όσο και το αναγκαίο κοινό ευρωπαϊκό παρόν μας - με οποια μορφή και να θα αποκτήσει αυτό το μέλλον.
Στάδιο αυτής της ευρύτερης συζήτησης αποτελεί και ο διάλογος που διοργανώθηκε με την μετάκληση στην  EU  τριών συγγραφέων του Νότου,  του Santiago Roncagliolo από την Ισπανία, του Jose Louis Peixoto από την Πορτογαλία και υπογράφοντος από την Ελλάδα. Η εκδήλωση θα λάβει χώρα στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στις 10 Απριλίου 2013 και βασικό θέμα θα είναι «Τρεις συγγραφείς του Νότου μιλούν για την κρίση» (προσωρινός τίτλος). Το event θα μεταδοθεί μέσω  live streaming και θα αποτελέσει ένα άνοιγμα του ευρωκοινοβουλίου και σε ευρύτερα πολιτισμικά θέματα που δεν αφορούν αποκλειστικά στις πολιτικοκοινωνικές του δραστηριότητες. Στόχος βέβαια είναι να μη μείνουμε μόνο εδώ. Να καταφέρουμε δημιουργήσουμε ένα πολιτιστικό θύλακα στο ΕU που να υπενθυμίζει ότι κάθε χώρα δεν είναι μόνο ισολογισμοί και ελλείμματα, αλλα ταλέντο και πολιτισμός.
Είναι η πρώτη φορά που ευρωπαίοι συγγραφείς παίρνουμε το βήμα στη ευρωκοινοβούλιο για να μιλήσουμε για τα κοινά μας προβλήματα, προβλήματα που δεν άπτονται αποκλειστικά στα του κλάδου μας αλλα - μια και η δουλεια μας αφόρα στη σύλληψη και αποτύπωση ολόκληρων κόσμων, στην αφήγηση και το φωτισμό της πραγματικότητας και της αλήθειας υπό ένα αναπάντεχο πρίσμα -  είναι μοιραία συνδεδεμένα με όσα ζούμε και όσα μας ταλανίζουν, όπως και προφανώς και με όσα μας ενώνουν μέσα από τα κοινά μας βιώματα.
Διότι εντέλει εμείς οι Νότιοι άλλοι δεν είμαστε μόνο ένα οικονομικό άθροισμα, είμαστε «πληθυντικός αριθμός». Πληθυντικός αριθμός προσώπων, ατόμων: δημιουργών και μη. Και εδώ, στο Νότο της κρίσης, πρέπει αναδημιουργήσουμε κοινά  βιώματα αυτής της πραγματικότητας. Εμείς οι συγγράφεις, που δουλειά μας είναι να σκάβουμε, να εξορύσσουμε και να φέρνουμε στο φως αυτήν ακριβώς την θαμμένη πραγματικότητα – όσο το δυνατό υπο ένα εντελώς νέο βλέμμα- πιστεύω πως έχουμε πολλά να συνεισφέρουμε σε μια ευρύτερη συζήτηση σαν και εαυτή, η οποία αφορά στην κοινή ευρωπαϊκή μοίρα των λαών μας που πλήττονται τόσο άγρια από την κρίση που απειλεί όχι μόνο την καθημερινότητα μας αλλα και τη διαχρονική μας ταυτότητα.
*Ο Αλεξης Σταμάτης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλιο "Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη 
Από 11 Φεβρουαρίου παραδίδει σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής και Δημιουργικής Ανάγνωσης στο Κολλέγιο Αθηνών – Ψυχικού.
Τηλέφωνα Κολλεγίου Αθηνών Κολλεγίου Ψυχικού (Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Ενηλίκων): 210 6748160, 210 6748153 και 210 6798191.

Απόσπασμα απο το Μπορεις αν κλαψεις μες στο νερό;



1.                 Ο αρμός διαστολής



Στην οικοδομική, ο αρμός διαστολής είναι ένα μικρό διάκενο μεταξύ των υλικών, το οποίο εξασφαλίζει τη δυνατότητα διαστολής και συστολής των εφαπτόμενων στοιχείων μιας κατασκευής. Το περίεργο στην συγκεκριμένη περίπτωση ήταν ότι το τριώροφο κτίριο ήταν στενό και δεν είχε την ανάγκη αυτής της προληπτικής ελαστικότητας. Έτσι ο αρμός, αόρατος φυσικά στα μάτια ενοίκων και περαστικών, δεν είχε κάποια λειτουργικότητα. Απλώς, έτεμνε το κτίριο στα δυο, από το ισόγειο διαμέρισμα του Τάκη, στον μεσαίο όροφο του ζεύγους Νικολαΐδη, ως τον πάνω όροφο της οικογενείας του Ορέστη Πολίτη, δημιουργώντας μια καθετή αρτηρία που διέσχιζε τον κορμό του αιματώνοντάς τον - μια λεπτή ίνα οξυγόνου που υποβοηθούσε τα εντόσθια να αναπνέουν.
Η Μαρίνα, όπως και κάθε ένοικος του κτιρίου, δεν γνώριζε τίποτα γι’ αυτή την κατακόρυφη χαρακιά στο σπίτι της. Τι την ένοιαζε άλλωστε; Εκείνο που την απασχολούσε ήταν η εύρυθμη λειτουργία του. Το ράβε ξήλωνε της καθημερινότητας. Μικρές επιτυχίες, μικρές αποτυχίες. Τα άγρια χρόνια στις γκαρσονιέρες με τα ξύλινα σκοροφαγωμένα πατώματα και τα πατημένα αποτσίγαρα είχαν εξατμιστεί στις ίδιες τους τις αναθυμιάσεις. Hazy days were over long ago. Μπορεί η κατάσταση έξω στη πόλη να ’ταν πνιγερή, μπορεί η χώρα να έχανε το έδαφος κάτω από τα πόδια της, όμως στο φρούριο είναι πάντα αλλιώς. Εδώ, βυθίζεσαι στην καθημερινότητα. Όσο πιο ήσυχα, τόσο πιο καλά. H Μαρίνα. Και να φανταστείς πως για αλλού την προόριζε η ζωή στα νιάτα της.
Έτσι είναι όμως. Κάποια στιγμή μέσα απ’ τη θολούρα κάτι συμβαίνει. Κάτι αναπάντεχο. Ξέρεις ότι δεν μπορείς να το διαχειριστείς. Βλέπεις ένα μικρό σπίτι στο βάθος και καταλαβαίνεις πως εκεί είναι το μέλλον σου. Έχεις κουραστεί να εναποθέτεις τον εαυτό σου στο σαγηνευτικά τυχαίο, έχεις βαρεθεί να νιώθεις δήθεν «ένα με το σύμπαν», έχεις κουραστεί από το υπέροχο φλου της γενικότητας. Βάζεις στόχο λοιπόν το σπίτι και φεύγεις. Αν υπάρχει κάποιος που περιμένει εκεί, πάει να πει ότι έχει σημαντικό λόγο να το κάνει όπως έχεις κι εσύ. Πάει να πει ότι αξίζει να βουτήξεις σ’ αυτή την πρωτόγνωρη για σένα συνθήκη: στο συγκεκριμένο. Και να πας, μαζί του, ως τον πάτο. Ήταν τυχερή που τον βρήκε σχεδόν αμέσως.
Τον έλεγαν Ορέστη∙  ήταν ψηλός, βαρυκόκαλος, άχαρος, διστακτικός, με θλιμμένο πρόσωπο. Το πρώτο πράγμα που της έκανε εντύπωση ήταν τα κατάμαυρα, σχεδόν θηλυκά του τσίνορα. Αργότερα,  το στήθος του. Αραιή τριχοφυΐα με μια χαρακιά στη μέση σαν να σε προκαλούσε να του ανοίξεις το σώμα στα δύο. Το στήθος ενός άντρα είναι το πιο ευάλωτο σημείο του, δεν υπάρχει τίποτα το φαντασμαγορικό πάνω του, ούτε απολήξεις, ούτε εμφανείς μύες, τίποτα. Μια απλή επίπεδη επιφάνεια, που, όμως, καλύπτει τα πράγματα εξαιρετικά.
Ο Ορέστης. Είχαν γνωριστεί το σπίτι του, όταν, κατά τη διάρκεια της σύντομης θητείας της ως δημοσιογράφου, του ’χε πάρει συνέντευξη. Ο Ορέστης είχε κερδίσει ένα βραβείο για μια μελέτη πληροφορικής κι εκείνη έκανε ένα αφιέρωμα σε νέους που διακρίνονται στους χώρους της τέχνης και της επιστήμης. Της είχε κάνει εντύπωση που το σπίτι ήταν γεμάτο καθρέφτες, αφού από την αρχή είχε καταλάβει πως το τελευταίο στοιχείο που χαρακτήριζε τον αδέξιο, σχεδόν ντροπαλό αυτόν άντρα ήταν ο ναρκισσισμός. Όμως, παλιά, οι καθρέφτες και για την Μαρίνα δεν ήταν απλή υπόθεση. Την είχε υπογραμμισμένη τη φράση του Μπόρχες πως καθρέφτες και συνουσία πολλαπλασιάζουν τον αριθμό των ανθρώπων. Δεν ήθελε εικόνες, δεν ήθελε προβολές, δεν ήθελε πληθυντικούς αριθμούς. Ήθελε την ελευθερία της μέσα σ’ ένα σχήμα που θα όριζε η ίδια μέρα τη μέρα. Όχι δεσμεύσεις. Ο κάθε είδους πολλαπλασιασμός της ήταν απεχθής – ήθελε μια ελευθερία που να ορίζεται μέσα από το «ίσος προς ίσον», δεν την ενδιέφεραν οι συλλογικότητες, οι ευθύνες, δεν είχε καν φανταστεί ότι θα μπορούσε κάποτε να κάνει παιδιά. Όμως κάποια στιγμή, κάτι μίλησε μέσα της αλλιώς. Ήρθε μάλιστα καλπάζοντας. Σαν να το μετέφερε μια ορμονική αμαξά που τραβούσαν δέκα γεροδεμένα άλογα. Και τότε τον γνώρισε. Κι άλλαξε. Άρδην. Όχι ως προς τις συλλογικότητες. Αλλά ως προς το μοίρασμα, την καθημερινότητα, τη σκέψη για το μέλλον, το στήσιμο μιας «κανονικής» ζωής. 
Από την αρχή κατάλαβε ότι είχε παντρευτεί έναν άνθρωπο ευφυέστατο που δεν είχε ανάγκη να το επιδεικνύει. Έναν άνθρωπο που έμοιαζε να λειτουργεί κοινωνικά χρησιμοποιώντας ένα ελάχιστο ποσοστό της διανοίας του, έναν άνθρωπο φύσει εσωστρεφή με τις παραξενιές του. Έναν άνθρωπο που κρατούσε κι  έναν δικό του κόσμο, ο όποιος ωστόσο ποτέ δεν της έμπαινε εμπόδιο. Της έδινε όσο χώρο ήθελε.   Ήταν όμως κάτι μικρές λεπτομέρειες που δεν μπορούσε να αγνοήσει.


Από πρώτες μέρες που τον γνώρισε υπέθεσε πως τον βασάνιζε μια κάποια μανία καταδίωξης έτσι όπως τον έβλεπε συχνά να κοιτάζει τριγύρω του σαν να ήθελε να ελέγξει τον χώρο στον οποίο βρισκόταν. Με το καιρό βέβαια κατάλαβε πως ήταν ένα ακόμη κομμάτι της φυσικής αδεξιότητας του. Αργότερα μάλιστα το σύμπτωμα υποχώρησε.
Και τα χρόνια περνούσαν. Ο Ορέστης έλιωνε, όμορφα, σχεδόν με χάρη, μέσα στον έγγαμο βίο.


Terra firma. Οίκος. Δοχείο ζωής. Το φροντίζεις το σκηνικό σου. Αλλιώς, μετά από τόσα χρόνια, όταν δεν μπορείς να ελέγξεις τα εκατόν σαράντα τετραγωνικά σου, δεν είναι εύκολο να μετέχεις μ’ όλη σου ψυχή σε διάλογους του τύπου: «Λοιπόν…» «Πως είσαι…» «Εντάξει;». «Κοιμήθηκες καλά;» «Χμ, όχι και τόσο» «Γιατί;» «Είχα μια ανησυχία». Ειδικά σ’ ένα σπίτι (προσεγμένη διακόσμηση, ξύλο, αλουμίνιο,  καμία καμπύλη, παντού φυτά) όπου τα πάντα είναι λευκά (υψηλή φωτεινότητα-μηδέν απόχρωση, η  διακοσμητική επιβολή της για το φόντο της καθημερινότητας), μεγεθύνοντας το κάθε τι. «Τόσα χρώματα στο ανθοπωλείο, (το ανθοπωλείο ήταν η δουλειά της), στο σπίτι θέλω να ξεκουράζεται το μάτι» -η θεωρητική υποστύλωση.
Ο Ορέστης  βέβαια, τα χρώματα τα ’χε γραμμένα. Μπορεί να 'ξερε τα πάντα για τα επίπεδα διασύνδεσης ενός πρωτοκόλλου δικτύωσης, για τον σχεδιασμό ενός περίπλοκου λογισμικού ή για τον μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων, αλλά εάν το ταβάνι και ο τοίχος ήταν γκρι, μπλε ή πουά του ήταν παγερά αδιάφορο. Η αισθητική ήταν αποκλειστική μέριμνα της Μαρίνας: από την επιλογή των πουκαμίσων του, μέχρι το χρώμα της γραβάτας του, παρότι σπάνια φορούσε. Το μόνο που φρόντιζε ήταν το ξύλινο αντίκα γραφείο του, οικογενειακό κειμήλιο.
Έμεναν σ’ αυτό το διαμέρισμα εδώ περίπου είκοσι χρόνια. Το αγόρασαν δύο χρόνια αφού γεννήθηκε η Άννα (τρία κιλά και τριακόσια πενήντα γραμμάρια), μάλιστα η μέρα που έπεσαν οι υπόγραφες με τον προηγούμενο ιδιοκτήτη, το γιο ενός σπουδαίου βετεράνου ντοκιμαντερίστα, συνέπεσε με την μέρα που ο Ορέστης που πήγε για πρώτη φορά στην νέα του δουλειά – σε μια εταιρία, υπεύθυνος για ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Νέο σπίτι, νέα δουλειά και φρέσκος πατέρας και το μαγαζί της συζύγου στα τριακόσια είκοσι έξι βήματα. Όλα συμμαζεύονταν.

Τη μέρα που έληξαν οι εργασίες ανάπλασης του εσωτερικού, τη μέρα που μπήκαν στο απαστράπτον πάλλευκο σαλόνι,  ο Ορέστης χάρισε στην Μαρίνα ένα συλλεκτικό ασημένιο νόμισμα με το όποιο η Τράπεζα της Ελλάδας γιόρταζε τα δυόμιση χιλιάδες χρόνια της Ελληνικής Δημοκρατίας. Είχε ονομαστική αξία 500 δραχμές και είχε βγει σε κασετίνα, μαζί με την σειρά Proof 1993. Όχι το πιο ρομαντικό δώρο που θα μπορούσε να διαλέξει, αλλά ο Ορέστης είχε τους λόγους του. Στη μια όψη εικονιζόταν η Αθηνά, η αγαπημένη του θεά από το δωδεκάθεο. Η γαλανομάτα που συμβόλιζε την εξυπνάδα και ξεπήδησε από το κεφάλι του θεού. Η Μαρίνα δεν εισέπραξε τον συμβολισμό αλλά το αποθήκευσε στο βελούδινο κουτί όπου φυλούσε και το μοναδικό κόσμημα που της είχε δώσει η γιαγιά της, που κι εκείνης ήταν δώρο της μάνας της. Το ίδιο βράδυ η Μαρίνα, παρά την ελαφρά επιλόχεια κατάθλιψη, μαγείρεψε πεσκανδρίτσα, ένα από τα μέχρι πρότινος άγνωστα ψάρια που είχαν γίνει δημοφιλή εκείνη την εποχή μαζί με τη δράκαινα, το σκάρο και τους μπαλάδες, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά ψάρια, την τσιπούρα, τη γλώσσα και τα μπαρμπούνια. Ο Ορέστης έφαγε με όρεξη, και, για πρώτη φορά μετά τη γένεση του παιδιού τους, έκαναν έρωτα. Ύστερα, στο μπάνιο, για πρώτη φορά μετά τη γέννα, αντίκρισε το πραγματικό είδωλο της. Κι εκείνο της χαμογέλασε.
Την ίδια στιγμή, στη βάση του αρμού διαστολής μια κατσαρίδα τέντωνε τις κεραίες της. «Άσε είναι επικίνδυνα εδώ», ένιωσε - κι έκανε στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών, κατευθυνόμενη στον υπόνομο.


Jose Louis Peixoto, Santiago Roncagliolo, Alexis Stamatis/ Τρεις συγγραφείς του Νότου στο Ευρωκοινοβούλιο στις 10/4/13




Ο Νότος της Ευρώπης μπορεί μεν υποφέρει σε όλα τα κύρια επίπεδα, με προεξάρχοντα φυσικά τα βασικά ζητήματα επιβίωσης, ωστόσο πάσχει και σε άλλους –επίσης εξαιρετικά ζωτικούς για την συνοχή μιας κοινωνίας τομείς- όπως είναι τα θέματα πολιτισμού, (με τελευταίο γηγενές κρούσμα  τις απαράδεκτες και απιθάνου βλακείας και προχειρότητας αποφάσεις για το βιβλίο στη χώρα μας, όπου με μια αυτοκαταστροφική επιλογή της κυβερνήσεις καρατομήθηκε εν μια νυκτί κάθε δυνατότητα διεθνούς φωνή - που είστε, κύριε Κουβέλη;)
Ζούμε σε μια εποχή η οποία αποσαρθρώνει οποιονδήποτε θύλακα γνώσης εν ονόματι οποιασδήποτε έστω και ελάχιστης περικοπής, προπαγανδίζοντας ταυτόχρονα μέσω κρατικού κορβανά θεάματα αμφιβόλου αισθητικής που προπαγανδίζουν μέτριας καλλιτεχνικής εμβέλειας αναφορές σε εθνικοαπελευθερωτικές αφηγήσεις (μια και δεν υπάρχει εις βάθος διαπραγμάτευση, αλλά μια απλή και πρώτου επιπέδου  επίκληση στο θυμικό) έχοντας προφανή σκοπό την ενότητα και την συσπείρωση γύρω από το «ένδοξο παρελθόν» μας, μια και η νοσταλγία «πουλάει» σ’ ένα λαό μαθημένο να κοιτάζει κυρίως προς τα πίσω.
Σε μια χώρα όπου καθημερνά αποδεικνύονται όργια απίστευτων σκανδάλων, για μια τυπική παράλειψη σε ένα πρόγραμμα φιλαναγνωσίας, οδηγούμαστε στην καρατόμηση ολόκληρου οργανισμού με την υπεραπλουστευτική και ανάξια οποιασδήποτε σοβαρής ανάλυσης τακτική

 Photo: European Parliament/Flickr
«πονάει κεφάλι - κόβει κεφάλι».Photo: European Parliament/Flickr
Με αυτό τον τρόπο – τουλάχιστον στο χώρο του βιβλίου - η κυβέρνηση φιμώνει οποιαδήποτε πολιτιστικά εκσυγχρονιστική φωνή και η χώρα επανέρχεται στα παρωχημένα εξωτικά πολιτιστικά στερεότυπα όπου ήταν παγιώσει για δεκαετίες στο εξωτερικό: σουβλάκι,  Ζορμπάς, χλαμύδα και «φιλότιμο» - με την Γιουροβίζιον φυσικά κουτσουρεμένη… πλην σταθερή αξία. Την ίδια στιγμή «μακιγιάρονται» όπως όπως παλιά «επαναστατικά» έργα τα οποία έχουν απολέσει την φρεσκάδα τους και τα σημεία αναφοράς που τα κινητοποιούσαν τότε, σε μια κατασκευασμένη  προσπάθεια να επανοηματοδοτηθούν με το έτσι θέλω, λαϊκίζοντας πάνω στο αίσθημα ενός κόσμου που υποφέρει, με πάλαιες – αναπαλαιωμένες αφηγήσεις και με το βλέμμα φυσικά διαρκώς στραμμένο πίσω  στο εθνικό μας σπορ: την νοσταλγική αναπόληση του παρελθόντος.
Το αποτέλεσμα είναι ο συγγραφέας και εν γένει ο δημιουργός να βρίσκεται εγκλωβισμένος ανάμεσα σε μια προγονολατρεία και μια ανθυπομέτρια αισθητική που κυριαρχεί. Ευτυχώς υπάρχουν και εξαιρέσεις από σταθερά αφοσιωμένους δημιουργούς αλλά και από νέους που τολμούν, παντελώς φυσικά αβοήθητοι. Το κράτος αφού καρατομεί τον βασικό φορέα στο χώρο του βιβλίου, είτε θα σφυρίξει κλέφτικα, θα παρατήσει την υπόθεση βιβλίου αλλά και πολιτισμού στα  αζήτητα και ως κομπέρ - εμψυχωτής θα  υιοθετεί μόνον είδη «πιασάρικων» θεάματα που «πουλάνε». Είναι πραγματικά ντροπή να μην υπάρχουν άνθρωποι με στοιχειώδη ευελιξία (και στοιχειώδη σχέση με το αντικείμενο) που θα χειριστούν ακομα και τον «αέρα», ακόμη και τα φραγκοδίφραγκα, ακόμη και τη διάθεση προσφοράς με πιο έξυπνο, ευφάνταστο τρόπο. Καμια, ιδεα: ψωροκώσταινα reloaded.
Δεν είμαστε βεβαία μόνο εμείς, οποιοσδήποτε νότιος ευρωπαίος συγγραφέας βρίσκεται σε θέση άμυνας. Ωστόσο παρολο που δεν αντιμετωπίζει μια τόσο ανάλγητη και μικρονοική κρατική συμπεριφορά, είναι, και αυτός, ένας δημιουργός απομονωμένος σε ένα εκδοτικό περιβάλλον που του δημιουργεί ένα σωρό προβλήματα επιβίωσης μια και ζει και κινείται μεσα σ’ έναν χρηματοπιστωτικό κυκεώνα που νοσεί. Ετσι η μόνη δυνατότητα έκφρασης είναι το έργο του, το οποίο είτε υποβαθμίζεται καθημερινά ως «πολιτιστικό προϊόν», είτε και εξαφανίζεται. Για να επανέλθουμε λίγο στη χώρα μας, εσχάτως η ίδια η ύπαρξη του συγγραφέα ως επαγγελματία απειλείται αγρίως με τον νέο φορολογικό σχεδιασμό. Στο μέλλον θα γράφει κανεις (εάν γράφει) μόνον από χόμπι. Και για όλα αυτά θα είναι υπεύθυνο το συγγραφοκτόνο και πολιτιστικοκτόνο κράτος που κάποτε έστησε το περίφημο Live your myth in Greece.
Βέβαια ο ξένος συγγραφέας έχει πάντα την ανακουφιστική δυνατότητα να συνδιαλέγεται με τους συναδέλφους του – γεγονός που συμβαίνει κυρίως έκτος Ελλάδος - μια και κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο στην χώρα που ζούμε λόγω της εγγενούς κακοδαιμονίας της φυλής μας να κάτσει γύρω από ένα τραπέζι, να επικοινωνήσει πολιτισμένα και να πάρει πέντε ρεαλιστικές αποφάσεις.
Εξου και μια πρωτοβουλία σαν εκείνη της ευρωβουλευτού Μαριλένας Κοππά, μια συζήτηση δηλαδή μεταξύ των πολιτών του νότου, αυτών δηλαδή που ο οικονομικός τύπος αποκαλούσε είτε «περιφέρεια» είτε PIGS (Portugal, Italy, Greece, Spain) παρουσιάζει πολυ ενδιαφέρον. Όχι πλεον παράλληλες συζητήσεις αλλά ΜΙΑ συζήτηση, ευρωπαϊκή όσο και το αναγκαίο κοινό ευρωπαϊκό παρόν μας - με οποια μορφή και να θα αποκτήσει αυτό το μέλλον.
Στάδιο αυτής της ευρύτερης συζήτησης αποτελεί και ο διάλογος που διοργανώθηκε με την μετάκληση στην  EU  τριών συγγραφέων του Νότου,  του Santiago Roncagliolo από την Ισπανία, του Jose Louis Peixoto από την Πορτογαλία και υπογράφοντος από την Ελλάδα. Η εκδήλωση θα λάβει χώρα στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στις 10 Απριλίου 2013 και βασικό θέμα θα είναι «Τρεις συγγραφείς του Νότου μιλούν για την κρίση» (προσωρινός τίτλος). Το event θα μεταδοθεί μέσω  live streaming και θα αποτελέσει ένα άνοιγμα του ευρωκοινοβουλίου και σε ευρύτερα πολιτισμικά θέματα που δεν αφορούν αποκλειστικά στις πολιτικοκοινωνικές του δραστηριότητες. Στόχος βέβαια είναι να μη μείνουμε μόνο εδώ. Να καταφέρουμε δημιουργήσουμε ένα πολιτιστικό θύλακα στο ΕU που να υπενθυμίζει ότι κάθε χώρα δεν είναι μόνο ισολογισμοί και ελλείμματα, αλλα ταλέντο και πολιτισμός.
Είναι η πρώτη φορά που ευρωπαίοι συγγραφείς παίρνουμε το βήμα στη ευρωκοινοβούλιο για να μιλήσουμε για τα κοινά μας προβλήματα, προβλήματα που δεν άπτονται αποκλειστικά στα του κλάδου μας αλλα - μια και η δουλεια μας αφόρα στη σύλληψη και αποτύπωση ολόκληρων κόσμων, στην αφήγηση και το φωτισμό της πραγματικότητας και της αλήθειας υπό ένα αναπάντεχο πρίσμα -  είναι μοιραία συνδεδεμένα με όσα ζούμε και όσα μας ταλανίζουν, όπως και προφανώς και με όσα μας ενώνουν μέσα από τα κοινά μας βιώματα.
Διότι εντέλει εμείς οι Νότιοι άλλοι δεν είμαστε μόνο ένα οικονομικό άθροισμα, είμαστε «πληθυντικός αριθμός». Πληθυντικός αριθμός προσώπων, ατόμων: δημιουργών και μη. Και εδώ, στο Νότο της κρίσης, πρέπει αναδημιουργήσουμε κοινά  βιώματα αυτής της πραγματικότητας. Εμείς οι συγγράφεις, που δουλειά μας είναι να σκάβουμε, να εξορύσσουμε και να φέρνουμε στο φως αυτήν ακριβώς την θαμμένη πραγματικότητα – όσο το δυνατό υπο ένα εντελώς νέο βλέμμα- πιστεύω πως έχουμε πολλά να συνεισφέρουμε σε μια ευρύτερη συζήτηση σαν και εαυτή, η οποία αφορά στην κοινή ευρωπαϊκή μοίρα των λαών μας που πλήττονται τόσο άγρια από την κρίση που απειλεί όχι μόνο την καθημερινότητα μας αλλα και τη διαχρονική μας ταυτότητα.

*Ο Αλεξης Σταμάτης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλιο "Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη 
Από 11 Φεβρουαρίου παραδίδει σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής και Δημιουργικής Ανάγνωσης στο Κολλέγιο Αθηνών – Ψυχικού.
Τηλέφωνα Κολλεγίου Αθηνών Κολλεγίου Ψυχικού (Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Ενηλίκων): 210 6748160, 210 6748153 και 210 6798191.