Jose Louis Peixoto, Santiago Roncagliolo, Alexis Stamatis/ Τρεις συγγραφείς του Νότου στο Ευρωκοινοβούλιο στις 10/4/13

Ο Νότος της Ευρώπης μπορεί μεν υποφέρει σε όλα τα κύρια επίπεδα, με προεξάρχοντα φυσικά τα βασικά ζητήματα επιβίωσης, ωστόσο πάσχει και σε άλλους –επίσης εξαιρετικά ζωτικούς για την συνοχή μιας κοινωνίας τομείς- όπως είναι τα θέματα πολιτισμού, (με τελευταίο γηγενές κρούσμα  τις απαράδεκτες και απιθάνου βλακείας και προχειρότητας αποφάσεις για το βιβλίο στη χώρα μας, όπου με μια αυτοκαταστροφική επιλογή της κυβερνήσεις καρατομήθηκε εν μια νυκτί κάθε δυνατότητα διεθνούς φωνή - που είστε, κύριε Κουβέλη;)
Ζούμε σε μια εποχή η οποία αποσαρθρώνει οποιονδήποτε θύλακα γνώσης εν ονόματι οποιασδήποτε έστω και ελάχιστης περικοπής, προπαγανδίζοντας ταυτόχρονα μέσω κρατικού κορβανά θεάματα αμφιβόλου αισθητικής που προπαγανδίζουν μέτριας καλλιτεχνικής εμβέλειας αναφορές σε εθνικοαπελευθερωτικές αφηγήσεις (μια και δεν υπάρχει εις βάθος διαπραγμάτευση, αλλά μια απλή και πρώτου επιπέδου  επίκληση στο θυμικό) έχοντας προφανή σκοπό την ενότητα και την συσπείρωση γύρω από το «ένδοξο παρελθόν» μας, μια και η νοσταλγία «πουλάει» σ’ ένα λαό μαθημένο να κοιτάζει κυρίως προς τα πίσω.
Σε μια χώρα όπου καθημερνά αποδεικνύονται όργια απίστευτων σκανδάλων, για μια τυπική παράλειψη σε ένα πρόγραμμα φιλαναγνωσίας, οδηγούμαστε στην καρατόμηση ολόκληρου οργανισμού με την υπεραπλουστευτική και ανάξια οποιασδήποτε σοβαρής ανάλυσης τακτική

 Photo: European Parliament/Flickr
«πονάει κεφάλι - κόβει κεφάλι».
Με αυτό τον τρόπο – τουλάχιστον στο χώρο του βιβλίου - η κυβέρνηση φιμώνει οποιαδήποτε πολιτιστικά εκσυγχρονιστική φωνή και η χώρα επανέρχεται στα παρωχημένα εξωτικά πολιτιστικά στερεότυπα όπου ήταν παγιώσει για δεκαετίες στο εξωτερικό: σουβλάκι,  Ζορμπάς, χλαμύδα και «φιλότιμο» - με την Γιουροβίζιον φυσικά κουτσουρεμένη… πλην σταθερή αξία. Την ίδια στιγμή «μακιγιάρονται» όπως όπως παλιά «επαναστατικά» έργα τα οποία έχουν απολέσει την φρεσκάδα τους και τα σημεία αναφοράς που τα κινητοποιούσαν τότε, σε μια κατασκευασμένη  προσπάθεια να επανοηματοδοτηθούν με το έτσι θέλω, λαϊκίζοντας πάνω στο αίσθημα ενός κόσμου που υποφέρει, με πάλαιες – αναπαλαιωμένες αφηγήσεις και με το βλέμμα φυσικά διαρκώς στραμμένο πίσω  στο εθνικό μας σπορ: την νοσταλγική αναπόληση του παρελθόντος.
Το αποτέλεσμα είναι ο συγγραφέας και εν γένει ο δημιουργός να βρίσκεται εγκλωβισμένος ανάμεσα σε μια προγονολατρεία και μια ανθυπομέτρια αισθητική που κυριαρχεί. Ευτυχώς υπάρχουν και εξαιρέσεις από σταθερά αφοσιωμένους δημιουργούς αλλά και από νέους που τολμούν, παντελώς φυσικά αβοήθητοι. Το κράτος αφού καρατομεί τον βασικό φορέα στο χώρο του βιβλίου, είτε θα σφυρίξει κλέφτικα, θα παρατήσει την υπόθεση βιβλίου αλλά και πολιτισμού στα  αζήτητα και ως κομπέρ - εμψυχωτής θα  υιοθετεί μόνον είδη «πιασάρικων» θεάματα που «πουλάνε». Είναι πραγματικά ντροπή να μην υπάρχουν άνθρωποι με στοιχειώδη ευελιξία (και στοιχειώδη σχέση με το αντικείμενο) που θα χειριστούν ακομα και τον «αέρα», ακόμη και τα φραγκοδίφραγκα, ακόμη και τη διάθεση προσφοράς με πιο έξυπνο, ευφάνταστο τρόπο. Καμια, ιδεα: ψωροκώσταινα reloaded.
Δεν είμαστε βεβαία μόνο εμείς, οποιοσδήποτε νότιος ευρωπαίος συγγραφέας βρίσκεται σε θέση άμυνας. Ωστόσο παρολο που δεν αντιμετωπίζει μια τόσο ανάλγητη και μικρονοική κρατική συμπεριφορά, είναι, και αυτός, ένας δημιουργός απομονωμένος σε ένα εκδοτικό περιβάλλον που του δημιουργεί ένα σωρό προβλήματα επιβίωσης μια και ζει και κινείται μεσα σ’ έναν χρηματοπιστωτικό κυκεώνα που νοσεί. Ετσι η μόνη δυνατότητα έκφρασης είναι το έργο του, το οποίο είτε υποβαθμίζεται καθημερινά ως «πολιτιστικό προϊόν», είτε και εξαφανίζεται. Για να επανέλθουμε λίγο στη χώρα μας, εσχάτως η ίδια η ύπαρξη του συγγραφέα ως επαγγελματία απειλείται αγρίως με τον νέο φορολογικό σχεδιασμό. Στο μέλλον θα γράφει κανεις (εάν γράφει) μόνον από χόμπι. Και για όλα αυτά θα είναι υπεύθυνο το συγγραφοκτόνο και πολιτιστικοκτόνο κράτος που κάποτε έστησε το περίφημο Live your myth in Greece.
Βέβαια ο ξένος συγγραφέας έχει πάντα την ανακουφιστική δυνατότητα να συνδιαλέγεται με τους συναδέλφους του – γεγονός που συμβαίνει κυρίως έκτος Ελλάδος - μια και κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο στην χώρα που ζούμε λόγω της εγγενούς κακοδαιμονίας της φυλής μας να κάτσει γύρω από ένα τραπέζι, να επικοινωνήσει πολιτισμένα και να πάρει πέντε ρεαλιστικές αποφάσεις.
Εξου και μια πρωτοβουλία σαν εκείνη της ευρωβουλευτού Μαριλένας Κοππά, μια συζήτηση δηλαδή μεταξύ των πολιτών του νότου, αυτών δηλαδή που ο οικονομικός τύπος αποκαλούσε είτε «περιφέρεια» είτε PIGS (Portugal, Italy, Greece, Spain) παρουσιάζει πολυ ενδιαφέρον. Όχι πλεον παράλληλες συζητήσεις αλλά ΜΙΑ συζήτηση, ευρωπαϊκή όσο και το αναγκαίο κοινό ευρωπαϊκό παρόν μας - με οποια μορφή και να θα αποκτήσει αυτό το μέλλον.
Στάδιο αυτής της ευρύτερης συζήτησης αποτελεί και ο διάλογος που διοργανώθηκε με την μετάκληση στην  EU  τριών συγγραφέων του Νότου,  του Santiago Roncagliolo από την Ισπανία, του Jose Louis Peixoto από την Πορτογαλία και υπογράφοντος από την Ελλάδα. Η εκδήλωση θα λάβει χώρα στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στις 10 Απριλίου 2013 και βασικό θέμα θα είναι «Τρεις συγγραφείς του Νότου μιλούν για την κρίση» (προσωρινός τίτλος). Το event θα μεταδοθεί μέσω  live streaming και θα αποτελέσει ένα άνοιγμα του ευρωκοινοβουλίου και σε ευρύτερα πολιτισμικά θέματα που δεν αφορούν αποκλειστικά στις πολιτικοκοινωνικές του δραστηριότητες. Στόχος βέβαια είναι να μη μείνουμε μόνο εδώ. Να καταφέρουμε δημιουργήσουμε ένα πολιτιστικό θύλακα στο ΕU που να υπενθυμίζει ότι κάθε χώρα δεν είναι μόνο ισολογισμοί και ελλείμματα, αλλα ταλέντο και πολιτισμός.
Είναι η πρώτη φορά που ευρωπαίοι συγγραφείς παίρνουμε το βήμα στη ευρωκοινοβούλιο για να μιλήσουμε για τα κοινά μας προβλήματα, προβλήματα που δεν άπτονται αποκλειστικά στα του κλάδου μας αλλα - μια και η δουλεια μας αφόρα στη σύλληψη και αποτύπωση ολόκληρων κόσμων, στην αφήγηση και το φωτισμό της πραγματικότητας και της αλήθειας υπό ένα αναπάντεχο πρίσμα -  είναι μοιραία συνδεδεμένα με όσα ζούμε και όσα μας ταλανίζουν, όπως και προφανώς και με όσα μας ενώνουν μέσα από τα κοινά μας βιώματα.
Διότι εντέλει εμείς οι Νότιοι άλλοι δεν είμαστε μόνο ένα οικονομικό άθροισμα, είμαστε «πληθυντικός αριθμός». Πληθυντικός αριθμός προσώπων, ατόμων: δημιουργών και μη. Και εδώ, στο Νότο της κρίσης, πρέπει αναδημιουργήσουμε κοινά  βιώματα αυτής της πραγματικότητας. Εμείς οι συγγράφεις, που δουλειά μας είναι να σκάβουμε, να εξορύσσουμε και να φέρνουμε στο φως αυτήν ακριβώς την θαμμένη πραγματικότητα – όσο το δυνατό υπο ένα εντελώς νέο βλέμμα- πιστεύω πως έχουμε πολλά να συνεισφέρουμε σε μια ευρύτερη συζήτηση σαν και εαυτή, η οποία αφορά στην κοινή ευρωπαϊκή μοίρα των λαών μας που πλήττονται τόσο άγρια από την κρίση που απειλεί όχι μόνο την καθημερινότητα μας αλλα και τη διαχρονική μας ταυτότητα.

*Ο Αλεξης Σταμάτης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλιο "Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη 
Από 11 Φεβρουαρίου παραδίδει σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής και Δημιουργικής Ανάγνωσης στο Κολλέγιο Αθηνών – Ψυχικού.
Τηλέφωνα Κολλεγίου Αθηνών Κολλεγίου Ψυχικού (Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Ενηλίκων): 210 6748160, 210 6748153 και 210 6798191.