Posts
Αλέξης Σταμάτης
H ΟΡΓΗ ΤΟΥ ΣΤΑΦΥΛΙΟΥ
ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ
H οργή του σταφυλιού
Ο κάθε αλκοολικός αισθάνεται μοναδικός. Δεν αισθάνεται κομμάτι μιας ομάδας. Ούτε καν εκείνων που πίνουν. Το βασικό του πρόβλημα είναι ότι δεν το παραδέχεται ποτέ. Το λέω εξ ίδιας πείρας μια και υπήρξα αλκοολικός επί δέκα χρόνια.
Κάποτε, για να ξυπνήσω, ήθελα δυο νεροπότηρα βότκα. Ούτε καφέ ούτε τσιγάρο. Δυο νεροπότηρα. Για να πω, αχ, να μια καινούργια μέρα, αρχίζει.
Αγάπησα το ποτό από πολύ μικρός. Από τη ρετσίνα στο οικογενειακό τραπέζι. Είδα πως το αντέχω και πως είχε μια κατευναστική δύναμη πάνω μου. Μικρός έπασχα από αγοραφοβία, από ένα φοβο για τον κόσμο. Το ποτό μου έδινε τη δυνατότητα να σηκώνομαι στον πίνακα στη τελευταία τάξη του Λυκείου, να λύνω την άσκηση και να μην κομπλάρω. Ηταν μια ασπίδα. Μια υγρή ασπίδα προστασίας.
Αυτή η ασπίδα είχε όμως και άλλες ιδιότητες. Ηταν μυθοποιημένη. Τέλη δεκαετίας 70, οι καταραμένοι ποιητές, το ροκ, τα είδωλα μου ο Τζιμ Μόρισον, ο Ρεμπό, ο Κέρουακ. Όλοι αυτοί έπιναν σαν νεροφίδες κι εγώ ήθελα να τους μοιάσω. Τι κι αν ο Μορισον πέθανε από αυτό, ούτε καν το σκεφτόμουν. Έζησε σαν βασιλιάς. Life young die young. Οπότε… Τι παραμύθια, ε; Όταν είσαι νέος, ο θάνατος δεν είναι στην ατζέντα.
Ταυτόχρονα, στην περίπτωση μου, υπήρχαν οικογενειακά προβλήματα που με επηρέαζαν. Δεν ήθελα να τα σκέφτομαι. Με το ποτό γινόμουν πιο δυνατός, πιο κοινωνικός, πιο μάγκας και κυρίως, ξεχνούσα. Μέσα στο ποτήρι, στο ίζημα, συγκεντρώνονταν όλες οι ανασφάλειες, οι ένοχες, οι φοβίες. Κι εγώ τις έπινα, τις κατάπινα, τις ξεχνούσα.
Όμως ταυτόχρονα υπήρχε και το ψέμα. Ήμουν από τις περιπτώσεις που τυποις έζησα μια φυσιολογική ζωη. Σπούδασα στο Πολυτεχνείο, έκανα μεταπτυχιακά στην Αγγλία, πήγα στρατό, άρχισα να δουλεύω ως αρχιτέκτονας, είχα φίλους, κοινωνική ζωή, σχέσεις.
Το ποτό, το πολύ ποτό, ήταν μια κρυφή συνήθεια. Λένε πως όταν το ποτό επηρεάζει τη δουλειά σου είσαι γερός πότης. Όταν όμως η δουλειά σου επηρεάζει το πότο είσαι αλκοολικός. Και καποια στιγμή μου συνέβη το δεύτερο. «Πρώτα πίνεις ένα ποτό, ύστερα το πότο πίνει ένα πότο, κι υστέρα το πότο σε πίνει» (First you take a drink, then the drink takes a drink, then the drink takes you: Francis Scott Fitzgerald)
Όταν έφτασα να πίνω δυο μπουκάλια βότκα τη μέρα το περιβάλλον μου νόμιζε πως απλά ήμουν ένα γερό ποτήρι. Κι εμένα φυσικά ούτε που μου περνούσε από το μυαλό ότι ήμουν αλκοολικός. Είμαι μια χαρά, έλεγα, το αντέχω και το γουστάρω κιόλας. Εθελοτυφλούσα.
Δυστυχώς η ευτυχώς τότε είχα βγάλει καποια χρήματα από μια πολυκατοικία που είχα σχεδιάσει, ικανά να με συντηρήσουν κάποια χρόνια. Την πολυκατοικία αυτή κυριολεκτικά την ήπια. Όροφο-όροφο, δωμάτιο-δωμάτιο, τοίχο-τοίχο. Χρόνια χαμένα, χρόνια ανενεργά, χρόνια αυτοαπομόνωσης και ψεύδους, χρόνια που τα μισά έχουν σβήσει από τη μνήμη μου.
Πως όμως διατηρούσα αυτό το σε εισαγωγικά φυσιολογικό προφίλ ενώ ταυτόχρονα πότιζα τον οργανισμό μου τις δόσεις αλκοόλ που χρειαζόταν; Είχα γίνει μάστορας στο ψέμα. Το ψέμα φυσικά οδηγούσε και στην εφευρετικότητα. Είχα βρει άπειρες ευρεσιτεχνίες για μπορώ να πίνω χωρίς να γίνομαι αντιληπτός. Μπουκάλια στο παλτό, στη τσάντα, γεμάτα ποτήρια που έμοιαζαν νερό αλλα ηταν βότκα… Είχα φτάσει ακόμα να κρύβω τα μπουκάλια στο ντουλάπι του καλοριφέρ στο διάδρομο της πολυκατοικίας. Θα μου πείτε, πάντα υπήρχαν λύσεις; Αμα μιλάμε για διψομανία, ναι, πάντα υπάρχουν.
Όταν πήγα στρατό μας πούμε, υπήρχαν τρόποι να προμηθεύομαι τη δόση μου. Όμως στην προπαίδευση που δεν υπήρχε επαφή με το έξω έπρεπε να μηχανευτώ κάτι. Και το έκανα. Γέμισα τα μπουκάλια με το υγρό των φακών επαφής με βότκα. Έκανα το Οξισέπτ, Σέρκοβα.
Ο αλκοολικός που κρύβεται, που ζει μέσα στο ψέμα, είναι διαρκώς συντονισμένος στο να βρει μια λύση να πιει χωρίς να φανεί. Ξυπνάει και κοιμάται με κύριο στόχο να εξασφαλίσει το αλκοόλ που χρειάζεται χωρίς να γίνει αντιληπτός. Ταυτόχρονα όποτε του επισημαίνουν το πρόβλημα του, το αρνείται. Κάτι φυσικό, μια και το χειρότερο είναι ότι αρνείται να παραδεχτεί ακόμα και ο ίδιος την τραγωδία που εκτυλίσσεται μπροστά στα ματιά του. Την τραγωδία που ζει. Γιατί το κάνει αυτό; Γιατί δεν μπορεί χωρίς. Γιατί είναι άρρωστος. Είναι εξαρτημένος.
Ο αλκοολικός είναι και ηθοποιός. Ένας ηθοποιός που υποδύεται τον κανονικό άνθρωπο, τον κοινωνικό πότη. Όταν τα βράδια έβγαινα έπινα αργά αργά ένα δυο ποτήρια κρασί, δήθεν απολαμβάνοντας. Νωρίτερα φυσικά, είχα φροντίσει να εξασφαλίσω τις ισχυρές δόσεις που χρειαζόμουν, πάντα κρυφά. Μη βλέπετε τι πίνουν στα φανερά οι αλκοολικοί. Το 90% του οινοπνεύματος που βάζουν στο αίμα τους το βάζουν κρυφά. Ο αλκοολισμός είναι αρρώστια. Και έχει συμπτώματα. Ένα από τα βασικά είναι ότι ο πάσχων προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του και τους άλλους ότι δεν την έχει.
Θα μου πείτε ποια είναι η λύση; Για μενα είναι μόνο μια. Η ΑΠΟΔΟΧΗ. Κάτι που προσωπικά με έσωσε. Και αυτό έγινε όταν ένα κοντινό μου πρόσωπο που κατάλαβε την έκταση του θέματος πήγε στους γονείς μου στο περιβάλλον μου, σε όλους κι τους είπε: «Κοιτάξτε να δείτε ο Αλέξης είναι αλκοολικός, χρειάζεται άμεση βοήθεια αλλιώς κινδυνεύει».
Τότε θορυβήθηκα, έκανα τις πρώτες εξετάσεις οι όποιες απέδειξαν ότι το πρόβλημα ηταν γιγαντιαίων διαστάσεων. Το γGT ένα ενζυμο που δείχνει την λειτουργία του συκωτιού το οποίο στον άντρα πρέπει να είναι κάτω του 50 είχε φτάσει… 1882! Ο γιατρός μου είπε ότι αν δεν το κόψω αμέσως έχω το πολύ δυο χρόνια ζωής. Τότε άρχισα να δουλεύω με έναν ψυχίατρο.
Τους πρώτους έξι μήνες, τον κορόιδευα. Θυμάμαι περίμενα στο χώρο αναμονής του ιατρείου κι έπινα κρυφά από το μπουκαλάκι. Ήξερα ότι έχω ακόμα το πολύ δυο χρόνια σ’ αυτόν τον πλανήτη και το συνέχιζα. Γιατί το έκανα αυτό; Γιατί νόμιζα, ακόμα και τότε, ότι όλη αυτή η ιστορία δεν αφόρα εμένα. Ότι υπάρχει κάτι μαγικό που με προστατεύει. Ότι δεν είναι για μενα αυτά. Εθελοτυφλούσα ακόμα και με διαγνωσμένο τον κίνδυνο. Όμως το ξεμπρόστιασμα συνεχιζόταν. Δεν ηταν εύκολο πια να κρύβομαι. Είχα αποκτήσει το στίγμα.
Θυμάμαι ηταν 10 Απρίλιου του 1996, μετά από έναν μεθυσμένο απογευματινό ύπνο, ξύπνησα κοίταξα τον εαυτό μου στον καθρέφτη και είπα πως δεν θα ξαναπιώ ποτέ πια.
Και όντως από τότε δεν έχω πιει ούτε μια γουλιά.
Όμως το πράγμα δεν ηταν τόσο απλό. Όταν το αποφάσισα, μέσα σε λίγο διάστημα ένιωσα πολύ καλύτερα. Ωστόσο, ήθελα κάτι που να μου σταθεροποιούσε αυτή την νέα κατάσταση. Κάτι που να με κανει να αντισταθώ στη δύσκολη στιγμή, να μου σφραγίσει την απόφαση.
Σκέφτηκα πως ένας από τους σημαντικούς λόγους για τους οποίους έπινα, ήταν και η έλλειψη αυτοπειθαρχίας. Αυτό το αχόρταγο της διάθεσης να ικανοποιήσω κάθε μου επιθυμία, κάθε στιγμή. Ήμουν άρρωστος και έπρεπε να βρω μια δραστική μόνιμη θεωρεία.
Διάβασα για τους Ανώνυμους Αλκοολικούς, αλλα τα 12 βήματα και η επίκληση μιας ανώτερης δύναμης δεν ήταν για μενα. Δεν αμφισβητώ ούτε μια στιγμή ότι για πάρα πολλούς ανθρώπους το πρόγραμμα αυτό είναι ευεργετικό, τους έχει σώσει τη ζωη αλλα ξέροντας με, γνώριζα πως δεν ηταν για την δική μου περίπτωση.
Έτσι αποφάσισα να ακολουθήσω έναν άλλο δρόμο. Κι έκανα κάτι που ίσως ακουστεί παράξενο αλλά για μενα ηταν σωτήριο. Κλείστηκα οικειοθελώς επί ενάμιση μήνα στο Τμήμα Ψυχιατρικής του νοσοκομείου Σωτηρία, σε μια πτέρυγα οπού συμβίωσα με σχιζοφρενείς. Ακολούθησα πιστά το πρόγραμμα τους. Εκείνοι έπαιρναν ψυχοφάρμακα, εγώ βιταμίνη Β. Εκείνοι είχαν μια άλφα αρρώστια, εγώ μια βήτα.
Έζησα φοβέρες εμπειρίες στη Σωτηρία. Τελικά η διαμονή μου αποδείχτηκε όντως σωτήρια.
Όταν βγήκα ήμουν δυναμωμένος και πλεον αποφασισμένος. Ένα βράδυ πήγα σ ένα μπαρ με φίλους και παρήγγειλα κόκα κόλα. Έκτοτε έχω πάει σε αναρίθμητα μπαρ. Πότε δεν αγγίξει γουλιά ποτού. Σπίτι επίσης έχω μπουκάλια αλκοόλ για τους φίλους. Δεν ξέρω αν αυτό είναι βοηθητικό για όλους, ούτε το συνιστώ, αλλα προσωπικά ήθελα να βλέπω τον εχθρό στα μάτια.
Για μενα ένα ποτήρι αλκοόλ είναι πλεον κάτι ξένο. Είναι σαν να μου προτείνεται να πιω ασετόν. Δεν έχω κανένα πρόβλημα να πίνει ο άλλος δίπλα μου. Απλά ξέρω, ότι για μενα, αυτό το αθώο φαινομενικά υγρό είναι θανατηφόρο. Έχω μια θανατηφόρα αλλεργία, όποτε αυτό ειδικά το προϊόν δεν το αγγίζω.
Όταν συνήλθα έκανα μια κάθετη τομή στη ζωη μου. Παράτησα ένα επάγγελμα που δεν μου ταίριαζε -την αρχιτεκτονική- και αφιερώθηκα σ εκείνο που αγαπούσα περισσότερο: το γράψιμο. Δεν είναι τυχαίο που το πρώτο μου βιβλίο, «Ο έβδομος ελέφαντας», είναι μια ιστορία αλκοολισμού.
Χαίρομαι που η σημερινή εκδήλωση σπονσοράρεται από μια εταιρία οινοπνευματωδών. Οι άνθρωποι που ελέγχουν την κατανάλωση αλκοόλ δεν έχουν κανένα λόγο να μην πιουν. Δεν είναι Σατανάς το ποτό, είναι ενα προϊόν της φύσης που αν το τσιγκλήσεις, αν του φερθείς άσχημα, θα σ εκδικηθεί… Και η μανία του, όταν ξυπνήσει είναι καταστροφική. Η οργή του σταφυλιού δεν είναι αστεία. Ούτε τα αποτελέσματα της Ύβρεως. Ο Βάκχος έχει πνίξει περισσότερους ανθρώπους από τον Ποσειδώνα. Όμως, όσους τον έχουν σεβαστεί, τους έχει χαρίσει χαρά και απόλαυση.
Η εξάρτηση είναι κάτι σχεδόν πέραν από τις δυνάμεις μας. Δεν νομίζω κανείς να είναι σε θέση να την ξεπερνάει εντέλει. Η λύση είναι να το αναβάλλει δια βίου. Να κάνει τον ιό ανενεργό. Ένας αλκοολικός, αφού το σταματήσει δεν μπορεί να γίνει ποτέ φυσιολογικός πότης. Είμαι αλκοολικός, απλά δεν πίνω. Θα πεθάνω αλκοολικός, αλλα νηφάλια.
Επαναλαμβάνω πως ένα είναι το κλειδί του προβλήματος. Η αποδοχή. Όταν τα πράγματα είναι αναστρέψιμα ο αλκοολικός μπορεί να ξεφύγει. Το συκώτι είναι ένα μαγικό όργανο, το μόνο που έχει την ικανότητα αναγέννησης. Ίσως δεν είναι τυχαίο. Αλλα υπάρχει εκείνο το ένα ποτήρι μετά από το οποίο πετρώνει κι αμα πετρώσει, δεν υπάρχει γυρισμός. Η μόνη ελπίδα τότε είναι η μεταμόσχευση. Αλλά έχουμε ήδη μπει σε μια διαφορετική, επικίνδυνη πίστα.
Θα πρότεινα σε όσους έχουν έναν δικό τους άνθρωπο που υποφέρει από το ζήτημα και δεν το παραδέχεται, να επιμείνουν, να τον ξεμπροστιάσουν να του απευθύνονται με δεδομένο ότι είναι αλκοολικός. Να κάνουν ό,τι μπορούν για να φτάσει ο άνθρωπος αυτός στην αποδοχή. Η αποδοχή είναι το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα που οδηγεί στη σωτηρία. Για να σωθείς πρέπει να διασχίσεις το κατώφλι. Να το παραδεχτείς. Αν δεν το κάνεις, δεν υπάρχει λύση.
«Το αλκοόλ σβήνει τον άνθρωπο για ν’ ανάψει το κτήνος», έλεγε ο Καμί, ίσως υπερβολικά. Το πρώτο όμως συστατικό αυτής της φράσης ισχύει απόλυτα. Το αλκοόλ σε μη φυσιολογικές ποσότητες σβήνει, η καλύτερα πίνει τον άνθρωπο. Το θέμα με το ποτό είναι εντέλει συγκεκριμένο. Ο μόνος τρόπος να το απολαμβάνεις είναι να το πίνεις, όχι να σε πίνει.
Θέλω να αφιερώσω αυτές τις σκέψεις στον κ. Κυριαζή τον ψυχίατρο μου της εποχής και στον κ. Μούσα τον διευθυντή της Ψυχιατρικής πτέρυγας του νοσοκομείου Σωτηρία για την μεγάλη βοήθεια του.Διαβαστηκε την πρωτη συναντηση της ΜΚΟ "Νηφάλιοι"
