ΒΥΡΩΝ ΛΕΟΝΤΑΡΗΣ Εν γη αλμυρά

O τόπος Amager

από τον Αλέξη Σταμάτη

Τ

ο να είσαι ποιητής σημαίνει να είσαι δύο άνθρωποι. Να ζεις, να αναπνέεις , να δημιουργείς σ`ένα περιβάλλον κοινωνικό και ταυτόχρονα να το παρατηρείς να το ανατέμνεις να του απομυζάς τους χυμούς, να αντιλαμβάνεσαι την μυστική αξία των πραγμάτων. Γύρω σου ο κόσμος αλλάζει, η ιστορία συνεχίζει τον ειρωνικό της βηματισμό, τα γεγονότα διατρέχουν την ζωή μας απομυθοποιημένα πια, στερημένα από την μαγική αχλή του πιθανού, του άλλου. «Η απούσα αληθινή ζωή» που έλεγε ο Ρεμπό δεν πιθανολογείται πλέον ούτε σαν ουτοπία, έχει δραπετεύσει οριστικά , τόσο σε επίπεδο κοσμοθεωρίας τόσο και σε επίπεδο ανάσας, ψυχής, τρυφερότητας. Η γη δεν έχει μυστικά, το χώμα είναι πολλαπλά επεξεργασμένο, ότι πολύτιμο ορυκτό έχει ήδη εξορυχθεί και φυλάγεται (αντί να διατίθεται προς τέρψιν) σε γυάλινες αλεξίσφαιρες προθήκες σε κάποιους χώρους-μουσεία, συμβάλλοντας σε αυτή την γιγαντιαία επιχείρηση αποθήκευσης πληροφοριών, εικόνων, λέξεων. Τα πράγματα είναι πια σαφή, τα μαθηματικά υπερίσχυσαν της ποιήσεως. Κάποτε, φαίνεται να λέει ο Λεοντάρης, μέσα από τα πολυώνυμα δευτέρου βαθμού και τους αλγόριθμους έσταζε μιά μικρή σταγόνα ρίγους που διέβρωνε γλυκά το ολοκλήρωμα, ηχούσε ένα θρόισμα που ταλάντευε την κυβική ρίζα, τα σύμβολα ήταν και αυτά λέξεις δηλαδή ανθρώπινη λαλιά, δηλαδή πιθανότητα.

Έχω την εντύπωση πως εδώ πιστώνεται η περίφημη πια «ήττα», προσδιορισμός μυθικός πιά της μεταπολεμικής ποίησης. Δεν πρόκειται πιά γιά μιάν ήττα ιδεολογική, διάψευση οραμάτων, άλλωστε τι άλλο είναι τα οράματα από συμπυκνωμένα αισθήματα, αλλά γιά μιά ήττα δραματική, μιά ήττα βιολογικών διαστάσεων, την ήττα του αίματος σαν φορέα αισθημάτων και συγκινήσεων , και την συγκατανευτική επιστροφή του στην ύλη και στον γενετικό προορισμό: « Επιστροφή, επιστροφής...Κατάρα / στον σπόρο που γυρνάει στην γη, κατάρα / στου κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεβαίνουν / Ιδού εγώ, ανέβηκα στη Γη την Υψηλή / ιδού εγώ, επιστρέφω από την Γη την Υψηλή / ιδού εγώ, επιστρέφω. Εξέτισα το παν / Τι άλλο θέλετε από μένα πια ; Κατάρα...»

Η διαδρομή του ποιητή έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο κόμβο. Τα γεγονότα έχουν βιωθεί, με πίστη ποιητική, χωρίς την εύλογη απόσταση από την πληγή, αλλά εντός του χαίοντος, κενού ή τραύματος, δεν έχει σημασία, εντός της καταραμένης και ευλογημένης ταυτόχρονα νησίδας όπου τα όρια του μέσα και του έξω είναι δυσδιάκριτα. Εκεί όπου παραμονεύει η τρομερή αλήθεια, γιά να δικαιώσει ή μη αυτό που σε όλη την πορεία μας διαφεύγει. Την βολή αυτής της ζωής που μπορεί να είναι και άκυρη, σαν άλμα που από την ορμή της φοράς αγγίζει την πλαστελίνη.

Μπροστά σε αυτή την μοίρα οι αισθήσεις είναι άδειες. Όπως και το ποίημα είναι άδειο μπροστά στην ομορφιά του έξω κόσμου, του άπιαστου, του μη απτού, αυτού του άχρονου κόσμου που διαφεύγει αφήνοντας το τοπίο ελεύθερο γιά αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα, εκεί που ο αληθινός ποιητής θεωρεί εαυτόν άγνωστο και απαρνημένο. «Σε άλλη ομορφιά φριχτή και δίχως έλεος / θα`σαι γιά πάντα, έξω από μένα, ωραία, ωραία / τόσο άδικα τόσο άσπλαχνα ωραία... / Και δεν με ξέρω πιά και δεν με θέλω»

Και ο λόγος, ο λόγος μιά γιγαντιαία περίληψη όσων αρθρώθηκαν , μιά βλάστηση που σταδιακά ξεραίνεται, για να βρει άλλη ομορφιά σαν ένας θύσανος νεκρών λέξεων , στρωμένος στον χειρόγραφο δρόμο. Ο λόγος που θα διαβαστεί από τα κενά του, από την απόσταση των λέξεων, από τα ίχνη του ποιήματος στα φύλλα.

Απέναντι σε αυτόν τον κοινωνικό και προσωπικό ορυμαγδό, μέσα από την συσσώρευση των κραυγών, το ναυάγιο της μέθεξης και την αποδελτίωση του ρίγους της σύγχρονης οθόνης της ζωής, ο ποιητής αποστάζει την απόλυτη σιωπή. Αυτό που υπάρχει , αυτό που θέλει να βιώσει υπάρχει πέρα από τα ονόματα, πέρα από τις επινοημένες μορφές , είναι ένας τόπος αρχέτυπος που κατοικείται από το καθρέφτισμα των ψυχών , από νοήματα τόσο πυκνά που στεριώνουν ένα παρόν , έστω και σαν ερείπιο. Ένας τόπος αναχώρησης ίσως και επιστροφής, μιά γη βάλσαμο όπως το αλάτι της θάλασσας στο τραύμα.

« Κι έτσι πηγαίναμε και βουή κι ανθόσκονη σήκωναν οι μιλιές μας και μας τύλιγαν / ώσπου κέκλινεν η μέρα / κι εκεί ανάμεσα σε Φιλοθέη και Χαλάνδρι μ` έπνιξαν τα δάκρυα και χωρίσαμε / διέστην απ`αυτών / ο δρόμος μου έστριβε γιά το Amager »