Inception: η κατασκευή του ονείρου και η κατασκευή της πραγματικότητας (απο την Καθημερινη 11.9)

Inception: η κατασκευή του ονείρου και η κατασκευή της πραγματικότητας

Του Αλεξη Σταματη*

Το Inception, αν ξεπεράσει κανείς την μπλόκμπαστερ επικάλυψη και την επιλογή της αισθητικής ως βασικού κινηματογραφικού λεξιλογίου, είναι μια συναρπαστική πολυεπίπεδη αφήγηση, μια εκρηκτική ρώσικη κούκλα, μια ταινία που αγγίζει ένα θέμα που απασχολεί την τέχνη από καταβολής. Η φαντασία (το όνειρο), η πραγματικότητα και τα όριά τους. Η χολιγουντιανή ροή σε τραβάει από το μανίκι σ’ έναν στροβιλισμό διαρκείας ταυτίζοντας ουσιαστικά την «κατασκευή» του φιλμ με την ανακατασκευή της θέασής του. Ετσι η «εκούσια αναστολή της δυσπιστίας», απαραίτητο συστατικό για να αποδεχτείς ό,τι βλέπεις σε μια σκοτεινή αίθουσα επί δυόμισι ώρες, λειτουργεί πολλαπλά: και ως προς το θέαμα και ως προς το επαλλήλως εγκιβωτιζόμενο περιεχόμενό του. Το φινάλε του φιλμ, με τη σβούρα που στριφογυρίζει, συνοψίζει την ιστορία κάνοντάς την μάλιστα απρόσβλητη στα spoilers.

Ο Νόλαν χρησιμοποιεί ως όχημα (με μια μπορχεσιανής βάσης σύλληψη που ωστόσο υποβαθμίζεται από την ανάγκη «to make it big») την κατασκευή, αλλά και τον έλεγχο των ονείρων, υπενθυμίζοντάς μας και την άλλη όψη του νομίσματος που έχει να κάνει με το σήμερα. Τον έλεγχο της πραγματικότητας. Σε μια εποχή που η ζωή όλο και περισσότερο βιώνεται ως «πρότζεκτ» -ως μια προσεκτικά οργανωμένη συλλογική δραστηριότητα με ένα συγκεκριμένο στόχο-, λειτουργούν διαμεσολαβητικοί μηχανισμοί που μας αποσπούν από την προσωπική μας «ιστορία» και μας παρασύρουν σε παραπληρωματικές. Και δεν μιλώ μόνο για τους προφανείς, (τηλεόραση, μίντια, διαφήμιση κλπ.), αλλά για έναν συλλογικό «ρυθμό», μια παράλληλη μαζική αφήγηση, η οποία, επεμβαίνοντας στη φυσική «μελωδία» αλλά και στον τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας, σε χωνεύει, θες δε θες, στον δικό της εικονικό βηματισμό. Η κατασκευή των ονείρων αποδομείται τόσο αναλυτικά στο φιλμ, που σε κάνει να σκεφτείς σε τι διαφέρει με την κατασκευή της πραγματικότητας. Πολυεπίπεδες φαντασιώσεις, έντεχνα φιλοτεχνημένες προσδοκίες και εθιστικές μικροαφηγήσεις εμφυτεύονται καθημερινά στο υποσυνείδητό μας. Μια virtual αρχιτεκτονική εν εξελίξει, τόσο προχωρημένη, που ο ανθρώπινος νους την θεωρεί δεδομένη. Ομως, πόσα από τα συστατικά της μας ανήκουν πραγματικά; Το υποσυνείδητο είναι ένα άγριο ζώο που σε ενύπνια κατάσταση παίζει ακόμα και με τον Μορφέα. Οταν όμως ο Μορφέας αποσύρεται, αναλαμβάνουν άλλοι θεοί να ταΐσουν αντικατοπτρισμούς την πραγματικότητα. Μήπως, σαν τον Ντι Κάπριο, χρειαζόμαστε κι εμείς ένα προσωπικό τοτέμ, μια σβούρα που θα μας υπενθυμίζει κάθε φορά σε ποιον κόσμο βρισκόμαστε;