"Χαμαιλέοντες" : Το νέο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη- Amfissaface

"Χαμαιλέοντες" : Το νέο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη-Αποκλειστική συνέντευξη στο Amfissaface

Δημοσιεύθηκε : 18 Δεκέμβριος 2013

 Περίληψη

Μια οικογένεια στο πέρασμα του χρόνου.

Δύο νέοι που παντρεύτηκαν παρά τις αντίθετες καταβολές τους. Μια γυναίκα δακτυλοδεικτούμενη, ένας πατέρας ξενιτεμένος, ένας μυστηριώδης φίλος από το παρελθόν.Ένα παράξενο γράμμα. Μια σχεδόν βουβή ταινία. Ένας έφηβος που ανδρώνεται στα χρόνια μιας ψεύτικης ευημερίας. Μια κοπέλα που τραγουδά για έναν κόσμο που αλλάζει. Ένα παιδί που παρατηρεί την πορεία προς την κατάρρευση.

 Μια κοινωνία που βγαίνει απ’ το σκοτάδι, αλλά τελικά μεθάει από το φως.

Άνθρωποι που δημιουργούν, ερωτεύονται και ελπίζουν, άνθρωποι που προσαρμόζονται και αλλάζουν «χρώμα» για να ελιχθούν. Γύρω τους μια χώρα που βιώνει έντονες συγκρούσεις και συμβιβασμούς. Μια χώρα που ξορκίζει τους φόβους της, αλλάζει διαρκώς ιδεολογίες, μόδες και επιθυμίες, αλλά στο βάθος παραμένει ίδια, ανέτοιμη «από καιρό».

Ένα βιβλίο για την ανθρώπινη φύση και τις αδυναμίες της, για τον τόπο που μας γεννά και μας στιγματίζει για πάντα.

 Δείτε το βίντεο του " Χαμαιλέοντες"   

 Οι «Χαμαιλέοντες» είναι το δέκατο κατά σειρά μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη. Όπως λέει ο ίδιος, γράφτηκε υπό πολύ ειδικές συνθήκες κυρίως τις πρωινές ώρες όταν μια θεραπεία που ακολουθούσε τότε του είχε αλλάξει το βιολογικό ρολόι και ξυπνούσε στις 4 πμ.

«Έχω να πω πως η διαύγεια εκείνων των ωρών είναι ανεπανάληπτη. Όταν το άρχιζα πριν δυο σχεδόν χρόνια – είναι ένα αρκετά σύνθετο βιβλίο- ποτέ δεν φανταζόμουν ότι τελικά θα το έβλεπα ολοκληρωμένο. Νόμιζα πως όταν τέλειωνε αυτή η περιπέτεια θα άρχιζα κάτι άλλο, πιο απλό, πιο «του χεριού» μου. Όμως ήταν μια δύναμη που δεν με άφηνε να το παρατήσω. Και ιδού…το βιβλίο της κορτιζόνης.»

 Ένα μικρό απόσπασμα:

”Αχανές κίτρινο. Κάπου μαύρες κινούμενες κουκκίδες. Και δυο ειδών αρμονικές. Το πέρα δώθε των σταχυών από τον άνεμο που λυσσομανούσε, και το τρίξιμό τους όπως τα τσάκιζαν οι λασπωμένες μπότες για ν’ ανοίξουν δρόμο. Και κρύο. Κρύο της αρκούδας.
Ήταν τρεις. Εκείνος περπατούσε δεύτερος, μπροστά του έβλεπε την πλάτη του προπορευόμενου, με το σάκο να ’χει γείρει αριστερά, ενώ από πίσω άκουγε τα βήματα εκείνου που ακολουθούσε. Ακοή και όραση έλεγχαν την πορεία. Ήταν κουρασμένος, τόσες ώρες πεζοπορία, πόδι μπρος, πόδι πιο μπρος. Παρ’ όλο το ψύχος, το ρούχο βρομούσε από ιδρώτα. Έπιασε το παγούρι. Το κούνησε. Είχε μείνει το ένα τρίτο. Ήπιε μια γερή γουλιά. Βλαστήμησε. Από πίσω ακούστηκε το «τσαφ» ενός σπίρτου. Ο φώσφορος που τριβόταν στην επιφάνεια του σπιρτόκουτου. Ύστερα δεύτερη και τρίτη φορά το ίδιο – πού ν’ ανάψεις με τέτοιον αέρα. Το τέταρτο κράτησε λίγο παραπάνω. Ακούστηκε ο ανεπαίσθητος ήχος της φλόγας. Ξάφνου, μια τρίτη συχνότητα. Άλλης τάξεως.”

Λίγα Λόγια για το Βιβλίο:

Μια οικογένεια στο πέρασμα του χρόνου. Δύο νέοι που παντρεύτηκαν παρά τις αντίθετες καταβολές τους. Μια γυναίκα δακτυλοδεικτούμενη, ένας πατέρας ξενιτεμένος, ένας μυστηριώδης φίλος από το παρελθόν.Ένα παράξενο γράμμα. Μια σχεδόν βουβή ταινία. Ένας έφηβος που ανδρώνεται στα χρόνια μιας ψεύτικης ευημερίας. Μια κοπέλα που τραγουδά για έναν κόσμο που αλλάζει. Ένα παιδί που παρατηρεί την πορεία προς την κατάρρευση.

Μια κοινωνία που βγαίνει απ’ το σκοτάδι, αλλά τελικά μεθάει από το φως.

Άνθρωποι που δημιουργούν, ερωτεύονται και ελπίζουν, άνθρωποι που προσαρμόζονται και αλλάζουν «χρώμα» για να ελιχθούν. Γύρω τους μια χώρα που βιώνει έντονες συγκρούσεις και συμβιβασμούς. Μια χώρα που ξορκίζει τους φόβους της, αλλάζει διαρκώς ιδεολογίες, μόδες και επιθυμίες, αλλά στο βάθος παραμένει ίδια, ανέτοιμη «από καιρό».

 
Αλέξης Σταμάτης στο Amfissaface: "Τοξικές δομές που θα χρειαστούν δεκαετίες να ανατραπούν αυτά που ζούμε σήμερα".








 
 Συνέντευξη στον Ηλία Τσίγκα

 - Η απότομη μετάπτωση από τα "χρόνια της ευημερίας", όπως αναφέρεστε, στα χρόνια της κρίσης τι επίπτωση μπορεί να έχει στην ψυχή ιδίως των νέων ανθρώπων;

Για τα νέα παιδιά είναι μια αλλαγή που δεν μπορούν να αφομοιώσουν ευκολα. Δεν διαθέτουν τα εργαλεία, την ιστορική συνείδηση, την πείρα. Εδώ άνθρωποι κάποιας ηλικίας που είχαν περάσει πολύ άγριες καταστάσεις στο παρελθόν και όχι απλα αιφνιδιαστήκαν αλλά επηρεάστηκαν και σε μεγάλο βαθμό ψυχολογικά. Δεν ήταν μια βραδυφλεγής, αναμενόμενη αλλά μια βίαια εξέλιξη, που δεν περίμενε κανεις (όλοι είχαν ΄λιώσει΄ σε ένα παρόν που έμοιαζε αιώνιο) και κατέλαβε την πλειονότητα εξαπίνης.

- Τέτοιες μεταπτώσεις και τέτοιες εποχές συνιστούν, όντως, αφορμή κι ευκαιρία για διεισδυτικότερη εμβάθυνση στα ψυχικά ενδότερα των ανθρώπων για ένα συγγραφέα;

Το υλικό του συγγραφέα είναι η ανθρώπινη φύση. Και κυρίως η ανθρώπινη φύση σε κρίση. Οπότε κάθε μετακίνηση από τα καθιερωμένα συνιστά ενδιαφέρον υλικό. Εδώ φυσικά υπαρχει το παράδοξο στοιχείο που συνιστά πλέον τον ίδιο τον συγγραφέα, ο οποίος από τη μια βιώνει τα γεγονότα στο πετσί με όποιες επιπτώσεις έχει αυτό στο νευρικό του σύστημα κι από την άλλη καλείται, όχι μονο να έχει μια καθαρό βλέμμα ως προς αυτά, αλλα μάλιστα ένα βλέμμα οξυμμένο και εναργές. Και δεν τελειώσαμε. Επιπροσθέτως, την ιδια στιγμή δεν πρέπει να παρασυρθεί από την «επικαιρότητα» και ως ντοκιμαντερίστας να καταγράψει ένα «τώρα». Ο συγγραφέας οφείλει να έχει μια πρισματική οπτική, μια πολλαπλή διείσδυση στα πράγματα. Αν αναλωθεί σε μυθοπλασίες με «μηνύματα», σε «διδακτισμός» και σε απλοποιητικά πρόσημα τύπου: «καλο- κακό», έχει χάσει το παιχνίδι. Κρίσεις στην ιστορία υπήρξαν πολλές. Συνήθως τα καλύτερα κείμενα δεν γράφονταν εν θερμω αλλά μετά την πάροδο ενός διαστήματος. Π.χ. τα καλύτερα βιβλία για τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο δεν γράφτηκαν κατά τη διάρκειά του, αλλά αργότερα. Κατά τη διάρκειά του γράφτηκαν υπέροχες ερωτικές ιστορίες. Πόσο μάλλον σε μια εποχή σαν τη δική μας, όπου η ιστορία έχει επιταχυνθεί με εκθετικούς ρυθμούς και ό,τι γράψω για το «τώρα» θεωρώντας το ως δεδομένο και με βάθος χρονου, σε ένα χρόνο που θα εκδοθεί, θα είναι «μπαγιάτικο».

- Χαρακτηρίζετε τη χώρα "ανέτοιμη από καιρό". Παρατηρείτε γύρω σας στοιχεία ωρίμανσής της;

Δυστυχώς όχι. Εάν εξαιρέσουμε την υπόθεση «Χρυσή Αυγή» -καθαρό σημάδι τέτοιων καιρών- υπάρχει μια φαινομενική «ησυχία», υπο την έννοια ότι η πόλη δεν καίγεται κάθε μήνα όπως πριν από ένα χρόνο, αλλά αυτό οφείλεται σε λόγους συλλογικής κόπωσης, εξάντλησης και στο γεγονός ότι πλέον η πλειονότητα του κόσμου που υποφέρει προσπαθεί κάπως να επιβιώσει. Η επιβίωση είναι ισχυρότατο ένστικτο, ανάγκη του ανθρωπου και κάποια στιγμη αναλαμβάνει πρωταρχικό ρόλο. Κάποιοι δείκτες είναι θετικοί, μακάρι αυτό κάποια στιγμή να βρει την αντανάκλασή του και στην «πραγματική ζωή», γιατί εκεί προς το παρόν δεν το βλέπει κανεις. Η δε πολιτική, αλλά και οι πολιτικοί εξακολουθούν να βρίσκονται «σε άλλο κόσμο» όπως ήταν και πριν. Τώρα όμως βγάζει μάτι.
Παρακολουθούμε ένα θεατρικό φαινόμενο, αλλά πλέον ξέρουμε ότι πρόκειται περί μυθοπλασίας. Θέατρο. Και μάλιστα κακό θέατρο. Όσο ο στόχος του πολιτικού εξακολουθεί να είναι ένας: η επανεκλογή, το οποίο σημαινει πελατειακή σχέση, διαπλοκή, μικροσυμφέροντα, ποτέ δεν θα υπαρξει ουσιαστική προσφορά από το χώρο αυτό. Αλλά και από την άλλη όχθη τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Πέραν από τους απελπισμένους ανθρώπους στους οποίους η κρίση δεν επιτρέπει τέτοιες ψυχολογικές πολυτέλειες, όσον αφόρα την ωρίμανση του μέσου Έλληνα, δυστυχώς δεν βλέπω καμία αλλαγή. Τίποτα από όσα έγιναν δεν τον έκανε σοφότερο. Όποτε υπαρξει η ευκαιρία ξαναγίνεται ο ίδιος, χωρίς να έχει αποκτήσει ακόμη την αισθηση του Πολίτη και της ευθύνης. Εσχάτως άρχισε πάλι να βουτά στα μιντιακά κουτσομπολιά της δεκάρας. Και φυσικά πέφτει αμέσως και με τεράστια ευκολία σε μια από τις δυο παγίδες που ιστορικά και αποδεδειγμένα κρύβονται στη γωνία σε περιόδους κρίσης: τον λαϊκισμό και τον εθνικισμό. Φυσικά οι βαθύτερες παθολογίες που διαμόρφωσαν τον Έλληνα δεν ξεριζώνονται σε 3-4 χρόνια. Μιλάμε για τοξικές δομές που θα χρειαστούν δεκαετίες να ανατραπούν.
Τα ’λεγε ο Παπαδιαμάντης πριν από πάμπολλα χρόνια (αυτό είναι μάλιστα και το μότο του βιβλίου μου «Χαμαιλέοντες»):
Θα έλεγέ τις ότι η χώρα αύτη ηλευθερώθη επίτηδες, διά να αποδειχθή, ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Βαρδιάνος στα Σπόρκα.

Ποια είναι η λύση; Μια. Παιδεια. Εκπαίδευση. Άλλα κι αυτή είναι τοσο διαβρωμένη τοσο απηρχαιωμένη τοσο ανελαστική που δεν με κάνει αν αισιοδοξώ. Πάντως μια είναι επανάσταση. Η επανάσταση της γνώσης.

- Σε σχέση με το τελευταίο μυθιστόρημά σας, το «Μπορείς να κλάψεις μες στη νερό», τι νεότερο προστίθεται στη συγγραφική σας φόρμα;
Το νέο μου μυθιστόρημα «Χαμαιλέοντες» είναι τυπικά ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Αφόρα την ιστορία μια οικογένειας στο πέρασμα του χρονου καλύπτει 5 γενιές και περίπου 130 χρονια. Ωστόσο υπαρχει ένα αρκετά πρωτότυπο στοιχείο στην αφηγηματική φόρμα, που ελπίζω δίνει μια άλλη διάσταση στον όρο «ιστορικό» και επιτρέπει στον αναγνώστη αυτό που έλεγα πριν: μια πρισματική θέαση των πραγμάτων. Και αυτό χωρίς «απόψεις» και «συνθήματα» αλλά μέσα από τρισδιάστατους χαρακτήρες και ένα ολικό αποστασιοποιημένο βλέμμα των γεγονότων. Είναι αυτό που λενε οι αγγλόφωνοι: Show not tell.
- Σας ευχαριστώ πολύ!
Κι εγώ σας ευχαριστώ!

Ο Αλέξης Σταμάτης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και έκανε μεταπτυχιακά αρχιτεκτονικής και κινηματογράφου στο Λονδίνο. Έχει γράψει είκοσι δύο βιβλία (μυθιστορήματα, διηγήματα, βιβλίο για παιδιά, νουβέλες, ποίηση).

Το πρώτο του μυθιστόρημα, Ο έβδομος ελέφαντας (1998), εκδόθηκε στη Μεγάλη Βρετανία. Το Μπαρ Φλωμπέρ (2000) εκδόθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Σερβία και τη Βουλγαρία. Επανεκδόθηκε το 2012 από τις Εκδόσεις Καστανιώτη σε νέα, συμπληρωμένη έκδοση. Η Αμερικάνικη Φούγκα (2006) κέρδισε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών και εκδόθηκε στις ΗΠΑ. Η Μητέρα Στάχτη (2005) εκδόθηκε στα αγγλικά και τα τουρκικά. Το πρώτο του παιδικό μυθιστόρημα, Ο Άλκης και ο λαβύρινθος (2009), κέρδισε το πρώτο βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου.

Για τη δεύτερη ποιητική συλλογή του, Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων (2003), του απονεμήθηκε το 1994 από τον Δήμο Αθηναίων το Βραβείο Ποίησης στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στη Μεγάλη Βρετανία.

Ο μονόλογός του Τελευταία Μάρθα παίχτηκε το 2008 στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας. Δύο μονόλογοί του με τίτλο Γένεση ανέβηκαν το 2009 στο Θέατρο Χώρα. Το θεατρικό του έργο Δακρυγόνα παρουσιάστηκε το 2010 στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας, όπου το 2012 ανέβηκε και το θεατρικό του Σκότωσε ό,τι αγαπάς. Το έργο του Μεσάνυχτα σ’ έναν τέλειο κόσμο ανέβηκε στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν το 2013.

Έχει αντιπροσωπεύσει πολλές φορές την Ελλάδα σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια και διδάσκει δημιουργική γραφή στο Κολλέγιο Αθηνών-Ψυχικού και στο Μουσείο Ηρακλειδών.

Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν:

Χαμαιλέοντες, 2013
Χαμαιλέοντες (ePUB), 2013
Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;, 2012
Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό; (ePUB), 2012
Μπαρ Φλωμπέρ (ePUB), 2012
Τέλος καλό, όλα καλά, 2012
Τέλος καλό, όλα καλά (ePUB), 2012
Μπαρ Φλωμπέρ, 2012
Κυριακή (ePUB), 2011
Κυριακή, 2011
Σκότωσε ό,τι αγαπάς (ePUB), 2010
Θρυλικές ιστορίες (ePUB), 2010
Θρυλικές ιστορίες, 2010
Σκότωσε ό,τι αγαπάς, 2009
Ελληνικά εγκλήματα 3, 2009
Ο Άλκης και ο λαβύρινθος, 2008
Βίλα Κομπρέ, 2008
Αμερικάνικη φούγκα, 2006
Μητέρα Στάχτη, 2005
Ποτέ δεν είμαστε μόνοι, 2004
Οδός Θησέως, 2003
Οδός Θησέως (ePUB), 2003
Σαν τον κλέφτη μες στη νύχτα, 2002
Απλή μέθοδος των τριών, 1995
Αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων, 1993