Posts
από Art and City | Δευτέρα, 23 Δεκεμβρίου 2013
"Η αρχιτεκτονική και η λογοτεχνία μοιράζονται όμοιες αρχές αισθητικής και δομής. Συχνά δε, χρησιμοποιείται η ίδια ορολογία για να περιγράφουν τόσο οι κειμενικοί όσο και οι αρχιτεκτονικοί τόποι".
"Με πρωθυπουργό εγγονό μιας μεγάλης συγγραφέα και πρώην συνομιλητή του Ελύτη είναι απίστευτο πως επιτρέπεται ο χώρος του βιβλίου να βρίσκεται σε αυτό το χαλί. Με πολύ λίγα χρήματα με 100.000€ πχ (το 1/10 του εφάπαξ του κυρίου Τσουκαλά) πχ θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν μεταφράσεις 20 Ελληνικών βιβλίων κάθε χρόνο στο εξωτερικό".
Το ερέθισμα ήταν μια ανάγκη - απάντηση για το "πως φτάσαμε σε αυτό που ζούμε". Κάτι τέτοιο όμως δεν γίνεται ούτε εν θερμώ, ούτε με τσιτάτα, ούτε με "μηνύματα", ούτε με προκαλυμμένη πολιτική πρόζα, ούτε με μελοδραματικές κραυγές και δραματολαγνικούς ψιθύρους, ούτε με τις ευκολίες που δίνει η ντοκιμαντερίστικη οπτική των πραγμάτων. Απαιτεί πρισματικό βλέμμα, απόσχιση από τα πράγματα ενώ ταυτόχρονα το ζεις, βαθιά εξόρυξη στο παρελθόν και καλειδοσκοπική προβολή στο μέλλον. Θέλει έναν ειδικού τύπου ρεαλισμό, που μπορεί να αποδώσει το κιαροσκούρο της ιστορίας.
Έχετε σπουδάσει αρχιτεκτονική. Σε τι βαθμό έχουν επηρεάσει τη γραφή σας οι σπουδές σας αυτές;
Από τον Άγιο Αυγουστίνο ως τον Ιταλό Καλβίνο και τον Ζορζ Περέκ, αρχιτεκτονική και λογοτεχνία έχουν διασταυρωθεί πολλές φορές, στην κοινή τους επιδίωξη να αφηγηθούν, να δημιουργήσουν, να αναδημιουργήσουν και να εκφράσουν το χώρο. Στην λογοτεχνία εξωτερικοί και εσωτερικοί χώροι – πόλεις, γειτονιές, δρόμοι, κτίρια και δωμάτια – εμφανίζονται ως τοποθεσίες όπου εξελίσσεται η εμπειρία της ζωής, αλλά και ως τόποι που φέρουν ορατά τα ίχνη του περάσματος του χρόνου, τόποι στους οποίους προβάλλουμε τις προσωπικές μας εμπειρίες και αναμνήσεις. Η αρχιτεκτονική και η λογοτεχνία μοιράζονται όμοιες αρχές αισθητικής και δομής. Συχνά δε, χρησιμοποιείται η ίδια ορολογία για να περιγράφουν τόσο οι κειμενικοί όσο και οι αρχιτεκτονικοί τόποι.
Έχοντας ο ίδιος σπουδάσει αρχιτεκτονική, πριν καταλήξω να αφιερωθώ αποκλειστικά στη συγγραφή, μπορώ να καταθέσω την ευγνωμοσύνη μου σε αυτό το μεγάλο σχολείο που με βοήθησε αφάνταστα στην εργασία
μου ως μυθιστοριογράφου. Κυρίως όμως, οι σπουδές μου στην αρχιτεκτονική με βοήθησαν στο να σκέφτομαι κατασκευαστικά: να είμαι σε θέση να κάνω μια αφηρημένη ιδέα, πράξη. Ένα αποφασιστικό εργαλείο εξαιρετικά χρήσιμο στην σύλληψη, χάραξη, δομή και επεξεργασία των βιβλίων μου.
Μετά από 15 χρόνια από τότε που κυκλοφόρησε το πρώτο σας μυθιστόρημα πόσο πιστεύετε πως έχει εξελιχτεί η γραφή σας; Και αν έχει διαφοροποιηθεί.
Φυσικά και έχει αλλάξει. Άλλα ξέρετε, ο συγγραφέας δεν είναι και το καταλληλότερο πρόσωπο να κρίνει τον εαυτό του. Πιστεύω βέβαια ότι οι όποιες συγγραφικές έμμονες μου παραμένουν οι ίδιες.
Προσωπική φωνή, αλήθεια, λοξή ματιά, και η ικανότητα του να εκπλήσσει και να εκπλήσσεται διαρκώς από τον εαυτό του.
Έχοντας ζήσει, και ξεπεράσει, τον αλκοολισμό πιστεύετε πως τα πάθη βοηθούν έναν καλλιτέχνη να εξελιχθεί και να γεμίσει τη φαρέτρα του;
Καθόλου. Δεν είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη να έχεις ταλαιπωρηθεί από κάτι για να "μάθεις". Μπορείς να μάθεις απλά χρησιμοποιώντας το νου σου. Αυτό το παραμύθι ότι πρέπει να σωματοποιηθεί το πάθος, ο πόνος η απόγνωση κλπ ώστε να αποδοθούν καλλιτεχνικά είναι από τις μεγαλύτερες παρανοήσεις που κυκλοφορούν για την καλλιτεχνική δημιουργία. Ανήκει σε άλλες εποχές.
Έχετε καταπιαστεί με πολλά συγγραφικά είδη. Το μυθιστόρημα, το θεατρικό έργο, το έργο για παιδιά. Ποιες οι διαφορές και οι δυσκολίες του κάθε είδους;
Το καθένα έχει τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες του. Κατ εμέ, το πιο δύσκολο είναι με διάφορα το θεατρικό έργο. Πρόκειται για ένα μη κείμενο που προϋποθέτει σκηνοθέτες και ηθοποιούς για να υπάρξει.
Πως βλέπετε την πορεία της νέας Ελληνικής λογοτεχνίας;
Η νέα Ελληνική λογοτεχνία διαθέτει εξαιρετικά ταλέντα. Νομίζω ότι έχουμε μια από τις καλύτερες λογοτεχνίες στην Ευρώπη. Γιατί δεν είμαστε γνωστοί; Πρώτον για την απόλυτη ανυπαρξία πολίτικης βιβλίου, ένα έγκλημα του Κράτους και του Υπουργείου Πολιτισμού απέναντι σε έναν τομέα που κατά τα άλλα χρησιμοποιεί (μιλάω και για τον πολιτισμό γενικότερα) ως "βάρια βιομηχανία" της χωράς! Δεύτερον γιατί η κρίση έχει δημιουργήσει τεραστία προβλήματα στη βιβλιαγορά με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η φτηνή "λογοτεχνία" και τρίτον για στο εξωτερικό είμαστε ανύπαρκτοι διότι μας έχουν – ακριβώς λόγω αυτής της ανύπαρκτης πολιτικής βιβλίου - ακόμα τοποθετημένους στο επίπεδο Ζορμπάς - σουβλάκι - τζατζίκι - εξωτισμός.
Ποιοι συγγραφείς σας έχουν επηρεάσει;
Εδώ μπορώ να σας γράψω έναν κατάλογο με εκατό ονόματα... δεν είμαι από τους συγγραφείς που έχουν καθοριστεί από έναν οι δυο "προγόνους". Η "αγωνία της επίδρασης" έχει σπάσει σε πολλά μικρά κομματάκια. Οι επιρροές μου είναι πρισματικές και πολυποίκιλες. Και δεν αφορούν μόνο στη λογοτεχνία. Ενδεικτικά σας αναφέρω χωρίς ειρμό μερικά ονόματα που με έχουν επηρεάσει στη συγγραφή μου και δεν είναι όλοι απαραίτητα λογοτέχνες. Όμηρος, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Βάλτερ Μπένγιαμιν, Κάρολος Ντίκενς, Πολ Τσελάν, Ινγκμαρ Μπεργκμαν, Αρθρούρος Ρεμπό, Μάρλον Μπράντο, Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, Ντέιβ9ντ Μπόουι, Ντέιβιντ Φόστερ Ουάλας, Αριστοτέλης, Γκαουντί, Τζέιμς Τζοις, Μικελαντζελο Αντονιόνι, Βίνσεντ βαν Γκογκ, Μπομπ Ντίλαν, Εμιλι Ντίκινσον, Τόμας Πίντσον, Αντρέι Ταρκόφσκι, Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Ουίλιαμ Μπάροουζ, Ουίλιαμ Φόκνερ, Τζιμ Μόρισσον.
Ποια είναι η γνώμη σας για όλη αυτή τη μεγάλη ιστορία με το ΕΚΕΒΙ, ένα χρόνο τώρα; Σχεδόν σας απάντησα πριν, εντάσσεται στην απαξίωση του βιβλίου από την Ελληνική Πολιτεία, ένα διαρκές έγκλημα που απορώ πως συνεχίζεται ακόμα. Με πρωθυπουργό εγγονό μιας μεγάλη συγγραφέα και πρώην συνομιλητή του Ελύτη είναι απίστευτο πως επιτρέπεται ο χώρος του βιβλίου να βρίσκεται σε αυτό το χαλί. Με πολύ λίγα χρήματα με 100.000€ πχ (το 1/10 του εφάπαξ του κυρίου Τσουκαλά) θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν μεταφράσεις 20 Ελληνικών βιβλίων κάθε χρόνο στο εξωτερικό. Μόνο αυτό θα έκανε τεράστιο καλό στην Ελληνική λογοτεχνία. Έχουμε καταλήξει οι συγγραφείς να είμαστε οι παράγωγοι του εαυτού μας. Και φυσικά κανείς να μην διανοείται καν να ισχυριστεί πως "ζω από το έργο μου".
Οι δύσκολοι οικονομικά καιροί που βιώνουμε πιστεύετε ότι μπορούν να εξελίξουν την τέχνη και τους καλλιτέχνες εν’ γένει; Όχι οικονομικά, αλλά από θέμα δημιουργικότητας, θεματολογίας κτλ;
Είναι δίκοπο μαχαίρι. Από τη μια η κρίση ολοένα και δημιουργεί νέες εστίες, νέους τρόπους έκφρασης, πειραματισμούς, και από την άλλη υπάρχουν επαγγέλματα όπως του ηθοποιοί με 95% ανεργία η όπως του συγγραφέα που ενιαία δυνατόν να ζήσει από τη δουλεία του. Πρόσφατα έργο μου ανέβηκε με επιτυχία στο Θέατρο Τέχνης. Η τελική αμοιβή μου μετά τις κρατήσεις ήταν... μόλις 236€!
Κλείνοντας, ποιος ήρωας μυθιστορήματος θα θέλατε να ήσασταν;
Ο Άμλετ χωρίς το τραγικό τέλος. Άλλα επειδή αυτό δε γίνεται, ας μείνω ο ήρωας του δικού μου μυθιστορήματος.
***Ερωτήσεις: Νάνσυ Σπετσιώτη, Σκηνοθέτις.
Βιογραφικό.
Ο Αλέξης Σταμάτης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και έκανε μεταπτυχιακά Αρχιτεκτονικής και Κινηματογράφου στο Λονδίνο. Έχει γράψει είκοσι δύο βιβλία (μυθιστορήματα, διηγήματα, βιβλίο για παιδιά, νουβέλες, ποίηση). Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Ο έβδομος ελέφαντας" εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία το 1998. Το "Μπαρ Φλωμπέρ" (πρώτη έκδοση 2000) εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Σερβία και τη Βουλγαρία. Επανεκδόθηκε το 2012 από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε νέα συμπληρωματική έκδοση. Η "Αμερικάνικη Φούγκα", (2006) κέρδισε το Διεθνές Βραβείο
Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών και
εκδόθηκε στις ΗΠΑ. Η "Μητέρα Στάχτη" εκδόθηκε στα αγγλικά και στα
τουρκικά. Το πρώτο του παιδικό μυθιστόρημα "Ο Άλκης και ο Λαβύρινθος
(2009)" κέρδισε το πρώτο βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου. Για την δεύτερη ποιητική συλλογή του, "Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων", του απονεμήθηκε το 1994 από τον Δήμο Αθηναίων το Βραβείο
Ποίησης στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στην Μεγάλη Βρετανία. Ο μονόλογος του "Τελευταία Μάρθα" παίχτηκε το 2008 στο "Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας". Δυο μονόλογοι του με τίτλο "Γένεση" ανέβηκαν το 2008 στο "Θέατρο Χώρα". Το θεατρικό του έργο "Δακρυγόνα" παρουσιάστηκε το 2010 στο "Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας" όπου το 2012 ανέβηκε και το θεατρικό του "Σκότωσε ό,τι αγαπάς". Το έργο του "Μεσάνυχτα σ’ έναν τέλειο κόσμο" ανέβηκε στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν το 2013
. Έχει αντιπροσωπεύσει πολλές φορές την Ελλάδα σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια και διδάσκει Δημιουργική Γραφή στο Κολέγιο Αθηνών - Ψυχικού και στο Μουσείο Ηρακλειδών.
Επικοινωνία:
No comments:
Post a Comment