Monday, September 12, 2011

Συνέντευξη στο mas-ela.com

ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ: "AYTO ΠΟΥ ΚΑΝΩ ΜΕ ΚΑΝΕΙ ΑΥΤΟΝ ΠΟΥ ΕΙΜΑΙ"
Συνέντευξη ΕΥΑ ΜΠOYZH   
Δευτέρα, 12 Σεπτέμβριου 2011 




Alexis_Stamatis




< Ένας διακεκριμένος και ταυτόχρονα πολύ δημοφιλής, σύγχρονος έλληνας πεζογράφος. Ένας συγγραφέας που από τον “Έβδομο Ελέφαντα” έως και την έβδομη ημέρα της εβδομάδας, την “Κυριακή” έχει καταφέρει να “τραβήξει τα βλέμματα”, να αποσπάσει πολύ καλές κριτικές και να κερδίσει την αγάπη και το θαυμασμό των αναγνωστών του.                                                                 
Η επικοινωνία που είχα μαζί του, μου άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Ή μάλλον για να είμαι ακριβής μου άφησε τις πιο ξεκάθαρες εντυπώσεις... Αν έπρεπε να τον χαρακτηρίσω με μία φράση αυτή θα ήταν “ Αφοπλιστικά ειλικρινής”.                                                                                                                
Εσείς, μπορείτε να βγάλετε τα συμπεράσματά σας από την συνέντευξη που ακολουθεί αποκλειστικά για το http://www.mas-ela.com


                                                                                                                                                        
Η ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΑΝΑΠΟΔΟ ΣΤΡΙΠΤΙΖ


Ε.Μ: Μπορείτε να είστε αντικειμενικός με τον εαυτό σας;
A.Σ: Όχι φυσικά, ποιος μπορεί;
E.M: Πως ήταν τα φοιτητικά σας χρόνια;
A.Σ: Άστατα. Πολύ άστατα.
Ε.Μ: Πότε ανακαλύψατε το συγγραφικό σας ταλέντο;
A.Σ: Το ταλέντο, αν υπάρχει, δεν είναι κάτι που ανακαλύπτεις εσύ. Εκείνο που ανακαλύπτεις είναι μια τάση, μια διάθεση έκφρασης, κάτι που στην αρχή είναι απροσδιόριστο και σε πάει προς έναν κόσμο. Αυτή η ανακάλυψη για μένα αρχικά εμφανίστηκε ως μια «αντιδικία με την πραγματικότητα» που την ένιωθα από πολύ μικρός. Σαν ο κόσμος που ζούσα να μην μου έφτανε. Σαν να θελα να μπω σε κάτι άλλο. Οπότε στην αρχή οδηγήθηκα στη μανιώδη ανάγνωση και μετά στη γραφή.
E.M: Yπήρξε κάποιος συγγραφέας που σας επηρέασε με το έργο του;
A.Σ: Να με επηρεάσει στον τρόπο γραφής, δεν νομίζω. Σίγουρα όμως μέσα μου κυκλοφορούν πάμπολλοι αγαπημένοι συγγραφείς και κείμενα, που θα μου πάρει πολύ ώρα να απαριθμήσω. Και οπωσδήποτε κατά καιρούς υπάρχει ένας εσωτερικός διάλογος μαζί τους.
E.M: Πως αντέδρασε ο αρχιτέκτονας πατέρας σας όταν του ανακοινώσατε πως δε θα ακολουθήσετε αυτό που σπουδάσατε, δηλαδή την αρχιτεκτονική;
A.Σ: Πολύ καλή ερώτηση! Το σωστό βέβαια είναι «Πως αντέδρασε ο αρχιτέκτονας πατέρας σας όταν του ανακοινώσατε πως θα εγκαταλείψετε αυτό που σπουδάσατε, δηλαδή την αρχιτεκτονική;» - διότι είχα ήδη δουλέψει καποια χρόνια ως αρχιτέκτων. Ήταν μια πολύ δύσκολη, περίεργη και κρίσιμη περίοδος για μένα τότε. Έχω μείνει με την αίσθηση ότι ο πατέρας μου –ο οποίος, παρεμπιπτόντως, ποτέ δεν με πίεσε να ακολουθήσω αυτές τις σπουδές- με κατάλαβε, και αποδέχτηκε την ανάγκη μου.
E.M: Περνώντας τα χρόνια, υπήρχαν στιγμές που το μετανιώσατε;
A.Σ: Πότε! Ούτε μια στιγμή! Ούτε καν με την κρίση. Θεωρώ ότι ήταν η καλύτερη απόφαση που έχω πάρει ποτέ στη ζωη μου. Με έσωσε στην κυριολεξία από μια ζωή στην οποία θα ήμουν με το ένα πόδι απ’ έξω.
E.M: Tι συναισθήματα σας είχε δημιουργήσει το πρώτο σας βιβλίο;
A.Σ: Αμηχανία, εγρήγορση, λαχτάρα… Τότε, απλά και να δεις το βιβλίο σου τυπωμένο ήταν κάτι τεράστιο.
E.M: ”Mπαρ Φλωμπέρ”. Από τις μεγαλύτερες επιτυχίες σας. Θέλετε να μας πείτε τί υπήρξε πηγή έμπνευσης γι'αυτό το βιβλίο;
A.Σ: Αυτό το βιβλίο άρχισε από τον… τίτλο σχεδόν. Ήθελα να γράψω για κάποιον που αναζητά κάποιον άλλον δια μέσου διάφορων ευρωπαϊκών πόλεων. Είχα μπροστά μου τον χάρτη της Ευρώπης και έπαιζα με τα αρχικά πόλεων. Καποια στιγμή προέκυψε η φράση Μπαρ- Φλω-μπέρ, από τα αρχικά της Βαρκελώνης, της Φλωρεντίας και του Βερολίνου. Το Φλωμπέρ με παρέπεμπε στη λογοτεχνία άρα και το βιβλίο μοιραία με οδήγησε σε ήρωα συγγραφέα.
E.M: Yπάρχει στους ήρωες των βιβλίων σας δική σας φιγούρα;
A.Σ: Η συγγραφή είναι κάτι σαν ανάποδο στριπτίζ. Αρχίζεις με τον εαυτό σου γυμνό και μετά ντύνεις τους χαρακτήρες με τόσα πολλά επίπεδα- ενδύματα που στο τέλος έχεις ξεχάσει από πού ξεκίνησες. Κάποια στιγμή έχεις ξεχάσει και το ίδιο σου το σώμα, το οποίο, ωστόσο, για τον προσεκτικό αναγνώστη, «αχνοφέγγει» κάτω από τα «φύλλα του κρεμμυδιού».

 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΠΟΔΟΧΗ Η ΟΧΙ

E.M: Θεωρήστε από τους πιο αγαπητούς σύγχρονους έλληνες πεζογράφους. Πέρα από το ταλέντο σας, που αλλού νομίζετε πως οφείλεται η αγάπη του κόσμου;
A.Σ: Για τον συγγραφέα δεν υπάρχει κάτι άλλο εξόν από το έργο. Το έργο είναι που μιλάει για τα πάντα, για την όποια αποδοχή ή όχι.
E.M: Γράφετε για το κοινό σας ή για τον Αλέξη Σταμάτη;
A.Σ: Όταν γράφω δεν νιώθω πότε την παρουσία του αναγνώστη. Είναι ίσως εν πρώτοις αντιφατικό: αλλά πρόκειται για μια εντελώς ιδιωτική δραστηριότητα η οποία ωστόσο σκοπό έχει να ανακοινωθεί. Όμως αυτή η ανακοίνωση γίνεται με τη φωνή του συγγραφέα. Εάν δεν ηταν αυθεντική, αν ήταν νοθευόμενη με «αυτό που θα ‘θελε ο άλλος να ακούσει», δε θα ’ταν αληθινή. Κάτι καταστροφικό για τη λογοτεχνία και την τέχνη γενικότερα.
E.M: Aν αυτά που γράφατε δεν είχαν απήχηση θα σταματούσατε;
A.Σ: Φυσικά και όχι. Εξάλλου στα πρώτα μου βήματα έγραφα ποίηση την όποια διαβάζαμε μια χούφτα άνθρωποι.
E.M: Aπό την εμπειρία σας αυτά τα χρόνια. Τι θέλει τελικά το αναγνωστικό κοινό;
A.Σ: Δεν νομίζω να υπάρχει απάντηση γι’ αυτό. Εξάλλου πιο κοινό; Καθένας αγοράζει ένα βιβλίο για το δικό του λόγο. Αν μιλήσουμε στατιστικά για το σήμερα, το κοινό θέλει σε ποσοστό 70% αισθηματολογικά μυθιστορήματα. Αν μιλάγαμε για σινεμά θα λέγαμε πως θέλει μπλοκμπάστερ. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που καθορίζει ούτε τη λογοτεχνία ούτε το σινεμά. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα μικρό κομμάτι κόσμου που αγαπά πολύ το βιβλίο και είναι πολύ ψαγμένο.
E.M: Mπορείτε να μου ξεχωρίσετε ένα από τα βιβλία σας;
A.Σ: Ε, πάντα , κάθε συγγραφέας αγαπάει πιο πολύ το τελευταίο του. Έτσι το αγαπημένο μου είναι η «Κυριακή». Αγάπησα πολύ τον ήρωά του, τον 19χρονο Βασίλη. Τώρα σταδιακά όμως αρχίζω να αγαπώ πιο πολύ αυτό που γράφω αυτή τη στιγμή…

ΩΣ ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΑΛΕΙΣΑΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΜΕΣΟΣ ΧΩΡΙΣ ΝΑ “ΤΑ ΛΕΣ” ”

E.M: Σεπτέμβριος 2011. Σε τι φάση σας βρίσκουμε επαγγελματικά;
A.Σ: Είμαι στη διαδικασία συγγραφής ενός μυθιστορήματος. Επίσης γράφω ένα θεατρικό - μια εξαιρετικά ελεύθερη διασκευή του «Σκότωσε ο,τι αγαπάς», ενός δικού μου βιβλίου. Βασίζεται στο μύθο του αλλά εκείνο που εντέλει αναδύεται είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία. Είναι ένα άλλο έργο που βγαίνει μέσα από ένα ήδη υπάρχον. Γέννα στη γέννα.
E.M: Πως είναι να κάνεις θέατρο;
A.Σ: Είναι κάτι αφάνταστα ευεργετικό κι εξαιρετικά δύσκολο. Η τέχνη της απόλυτης αλήθειας. Δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα στο θέατρο, ούτε μπορείς να «καμωθείς» κάτι. Εδώ δεν χωράνε τεχνικές, αφηγηματικές πολυτέλειες κλπ. Είναι το πιο δύσκολο είδος κείμενου που υπάρχει, ακριβώς επειδή είναι και το πιο άμεσο. Εργαλείο σου μπορεί να είναι ένα «Ναι» ή μια παύση. Ως θεατρικός συγγραφέας, καλείσαι να είσαι άμεσος, χωρίς να «τα λες». Επίσης έχεις σχέση με αυτά τα πολύ ιδιαίτερα πλάσματα, τους ηθοποιούς. Καλλιτέχνες των οποίων το εργαλείο είναι το νευρικό τους σύστημα. Ένας μαγικός χώρος.
E.M: Mιλήστε μας λίγο για την παράσταση και το τί πραγματεύεται;
A.Σ: Όπως είπα και πριν είναι μια διασκευή του βιβλίου μου. Την δραματουργική επεξεργασία την κάνουμε με τον σκηνοθέτη του έργου, τον Άρη Τρουπάκη. Θα ανέβει αρχές Ιανουαρίου στη Β Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλλήνιας. Τους δυο ρόλους, του Άρη και της Κατερίνας, παίζουν ο Αντώνης Καρυστινός και η Δανάη Παπουτσή. Σκηνικά, κοστούμια και φωτισμούς κανει ο Θοδωρής Χρυσικός.
E.M: … Kαι το βιβλίο;
A.Σ: Το βιβλίο είναι μια ιστορία στην όποια πρωταγωνιστεί μια αθηναϊκή οικογένεια του σήμερα. Το σημείο εκκίνησης του έργου είναι ότι κάνεις δεν είναι εκείνος που φαίνεται. Όλοι κρύβουν κάτι πολύ σημαντικό για τη ζωη τους.
E.M: Πότε το ξεκινήσατε;
A.Σ: Πριν από κάτι μήνες.
E.M: Τα σεμινάρια που κάνετε σε τι αφορούν;
A.Σ: Προσπαθούμε μαζί με τους συμμετέχοντες να διερευνήσουμε διαφορά πράγματα σχετικά με τη λογοτεχνία. Πιστεύω ότι η διάθεση μας να διαβάζουμε ιστορίες αντανακλά τη βαθιά ανάγκη μας να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον όποιο εκτυλίσσεται η ζωή, όχι απλά ως μια πνευματική άσκηση, αλλά στα πλαίσια μιας ιδιαίτερα προσωπικής συναισθηματικής εμπειρίας. Η λογοτεχνία δεν είναι μια απόδραση από την πραγματικότητα αλλά το ίδιο το όχημα στο όποιο επιβαίνουμε για να την εξερευνήσουμε. Προσθέτει στην πραγματικότητα, δεν την περιγράφει απλά. Εμπλουτίζει τη ζωή μας, φωτίζει την καθημερινότητα μέσα από άλλο φως. Η λογοτεχνία είναι ο «άλλος τρόπος να δεις». Η σειρά λοιπόν αυτών των σεμιναρίων προσφέρει μια εξοικείωση με αυτόν τον μαγικό κόσμο της μυθοπλασίας, ανοίγοντας την «κουρτίνα των εργασιών» της και προσφέροντας μια ανοιχτή θεά στον μαγικό κόσμο της γραφής. Η προσπάθεια θα είναι να εξερευνήσουμε την λογοτεχνία όχι μόνο μέσα από μια σειρά γενικά αποδεκτών κανόνων, αλλά από μέσα από το ίδιο της το μαγικό υλικό, μέσα από την εμπειρία ενός συγγραφέα.
E.M: Eίστε τελειομανής;
A.Σ: Αν δεν είσαι μέσα σ’ αυτό που κάνεις με όλο σου το είναι δεν έχει ενδιαφέρον, συν ότι για μένα, θα ήταν και ολίγον κάλπικο. Αν αυτό λέγεται περφεξιονισμούς, τότε ναι, είμαι. Η ουσία είναι πως δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα άλλο στη ζωή μου. Κι αυτό που κάνω με κανει αυτόν που είμαι.
E.M: Δε σας αγχώνει το γεγονός πως έχετε αναλάβει να φέρετε εις πέρας αρκετά πράγματα;
A.Σ: Δεν αντιμετωπίζω τις δραστηριότητες μου ως προτζεκτ. Είναι μια φυσική προέκταση του εαυτού μου. Εάν μιλάμε για «δημιουργικό άγχος» τότε φυσικά και έχω όπως όλοι οι άνθρωποι που δημιουργούν κάτι, από το πρώτο ως το τελευταίο τους.

ΜΕ ΕΚΝΕΥΡΙΖΕΙ Η ΝΩΘΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ “ΔΕ ΒΑΡΙΕΣΑΙ” ”

E.M: Eιστε αισιόδοξος άνθρωπος;
A.Σ: Νομίζω ναι. Σαφώς ναι.
E.M: Σχετικά με την κατάσταση της χώρας, βλέπετε το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο;
A.Σ: Το βλέπω όπως είναι. Να αδειάζει.
E.M: Aν ήσασταν για μία εβδομάδα πρωθυπουργός ποιο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα κάνατε/θα αλλάζατε;
Α.Σ: Δεν μπορώ να δω τον εαυτό μου σε οποιαδήποτε σχέση εξουσίας. Έχω μεγάλο πρόβλημα με το να «λέω στον άλλο τι να κάνει». Όπως και με το αντίθετο.
E:M: Toν δικό σας χώρο τον έχει επηρεάσει η κρίση;
A.Σ: Παρά πολύ. Το μόνο καλό που μου έδωσε εμένα προσωπικά αυτή η κρίση είναι ότι «μ' έβγαλε από το καβούκι μου» κι αντί να είμαι μονο μπροστά σε έναν υπολογιστή και να γράφω τα βιβλία μου, μπήκα σε κάποιες συνεργατικές διαδικασίες όπως, κυρίως, το θέατρο. Είναι πολύ καλό κάπου ν' αφήνεις κατά μέρος τον εαυτό σου και να τον βλέπεις ως μέλος μιας ομάδας.
E.M: Θα φεύγατε μόνιμα από την Ελλάδα;
A.Σ: Δύσκολο, αν όχι αδύνατον. Ειδικά σε αυτή την ηλικία. Έξαλλου αυτές οι στιγμές που ζούμε αυτή την περίοδο είναι ιστορικές. Περάν του ότι πιστεύω ότι θα πρέπει να το παλέψουμε όλοι μαζί, η κρίση έχει ενισχύσει σε μένα προσωπικά εκείνο που οφείλει κάνεις να κάνει μετά από μια ηλικία. Να πετάει από πάνω του τα περιττά.
E.M: Tι σας εκνευρίζει πιο πολύ στους Έλληνες;
Α.Σ: Το «δε βαριέσαι». Η νωθρότητα. Η έλλειψη παιδείας.
E.M: Τηλεόραση βλέπετε;
A.Σ: Ναι, αλλα κυρίως ξένες σειρές. Τελευταία είδα το αριστουργηματικό «Wire» της HBO, ό,τι καλύτερο έχω δει πότε στην τηλεόραση. Κάθε επεισόδιο είναι καλύτερο από πολλές ταινίες μαζί. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα!

ΕΝΙΩΘΑ ΠΩΣ ΟΦΕΙΛΑ ΝΑ ΜΟΙΡΑΣΤΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΥ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ”

E.M: Έπειτα από την «εξομολόγησή» στην εκπομπή “Πρωταγωνιστές” για τη σχέση που είχατε με το αλκοόλ, αισθανθήκατε πως ήρθατε πιο κοντά με το κοινό σας;
A.Σ: Μα δεν είχε καμία σχέση με το «κοινό» του βιβλίου αυτό. Δε μίλησα σαν συγγραφέας, μίλησα σαν πρώην εξαρτημένος. Η κίνηση αυτή ήταν κάτι που ήθελα να κάνω από πολύ καιρό. Ένιωθα πως όφειλα να μοιραστώ αυτή την ιστορία με άλλους ανθρώπους, γιατί η υπόθεση αλκοόλ είναι πολύ κρυφή κι όποιος μπορεί να συμβάλλει για να σηκωθεί ο πέπλος, μόνο καλό μπορεί να κάνει. Ο Σταύρος Θεοδωράκης και η ομάδα του προσέγγισαν το θέμα με πολύ εύστοχο και ουσιαστικό τρόπο. Μετά την εκπομπή είχα αρκετά μηνύματα από ανθρώπους που μου επιβεβαίωσαν εκείνο που μου συνέβη κι εμένα. Την αδυναμία παραδοχής. Και το πως παραμένει ένα ταμπού, μια κρυφή πληγή για πάμπολλες οικογένειες και πως ο μόνος τρόπος να αρχίσεις να το παλεύεις είναι να το παραδεχτείς.
E.M: Νιώσατε καλύτερα με τον εαυτό σας που μοιραστήκατε κάτι τόσο προσωπικό με τον απλό τηλεθεατή;
A.Σ: Έχουν περάσει αρκετά χρόνια πια και μπορώ να λειτουργώ αποστασιοποιημένα. Ίσως γι' αυτό ήμουν αρκετά «κάθετος» στις απόψεις μου. Εάν την έκανα πριν δέκα χρόνια θα ήμουν πιο «συναισθηματικός». Εκείνη τη στιγμή απλά έλεγα την αλήθεια μου. Η οποία ταξίδεψε στον καθένα ανάλογα με την δική του αίσθηση, εμπλοκή και ευαισθησία για το ζήτημα.
E.M: Τι σας κάνει να χαμογελάτε;
A.Σ: Οτιδήποτε είναι ευχάριστο στη ζωη.
E.M: Τι σας κάνει να θυμώνετε;
A.Σ: Σε προσωπικό επίπεδο, παλιά, η μικρότητα ορισμένων ανθρώπων στο χώρο. Όταν κατάλαβα τα κίνητρα έπαψα να θυμώνω. Σε ευρύτερο επίπεδο η σοβαροφάνεια και η «δηθενιά», οι ξερόλες. Με ενοχλούν πολύ όσοι παίρνουν τον εαυτό τους πολύ στα σοβαρά, που νιώθουν «πρίγκιπες των μεγάλων πραγμάτων» ενώ είναι «εργάτες των ελάχιστων», όπως είμαστε, στην καλύτερη, όλοι μας.
E.M: Ποιος είναι ο στόχος της επόμενης πενταετίας για τον Αλέξη Σταμάτη;
Α.Σ: Δεν βάζω στόχους. Ζω μέρα τη μέρα, μήνα το μήνα, βιβλίο το βιβλίο. Και ειδικά την επομένη πενταετία το να μιλάει κανείς για στόχους είναι λίγο… επιστημονική φαντασία.
E.M: Θέλω να κλείσουμε με το μότο σας, απευθυνόμενος και στους αναγνώστες μας.
A.Σ: Δεν έχω κάποιο «μότο», έχω φράσεις που μ' αρέσουν. Μια ας πούμε είναι :«πάμε παρακάτω».



INFO
Γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι γιος του αρχιτέκτονα Κώστα Σταμάτη και της ηθοποιού, Μπέτυ Αρβανίτη Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές Αρχιτεκτονικής και Κινηματογράφου στο Λονδίνο.                    
Έχει εκδόσει εννιά μυθιστορήματα. Το πρώτο, Ο έβδομος ελέφαντας (1998) εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία. Το δεύτερο, Μπαρ Φλωμπέρ (2000) εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ρωσία, την Ισπανία και τη Σερβία. Έχει δημοσιεύσει έξι ποιητικές συλλογές.
Το μυθιστόρημα του Αμερικάνικη Φούγκα εκδόθηκε το 2008 στις ΗΠΑ εχοντας κερδίσει το International Literature Award από το National Endowment for the Arts. Το τελευταίο του μυθιστόρημα Βίλα Κομπρέ ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ (2007). Για την δεύτερη συλλογή του, Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων του απονεμήθηκε το 1994 από τον Δήμο Αθηναίων το Βραβείο Ποίησης στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου. Το παιδικό του μυθιστόρημα Ο Άλκης και ο Λαβύρινθος κέρδισε το Πρώτο Βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου.
Ο μονόλογος του Τελευταία Μάρθα παρουσιάστηκε το 2004 στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα και παίχτηκε το 2008 στο Θέατρο Οδού Κεφαλλήνιας σε σκηνοθεσία Βίκυς Γεωργιάδου και ερμηνεία Χρήστου Στέργιογλου. Το εργο του Δακρυγόνα παίχτηκε το 2010 στο ίδιο θέατρο.
Έχει γράψει το σενάριο για την ταινία Καταιγίδα, (σκην. Χάρης Πατραμάνης) το όποιο εγκρίθηκε από το πρόγραμμα Ορίζοντες του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και θα γυριστεί μέσα στο 2009. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στην Μεγάλη Βρετανία. Έχει αντιπροσωπεύσει πολλές φορές την Ελλάδα σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια
http://www.facebook.com/Alexis.Stamatis.gr

Wednesday, September 7, 2011

Ο Αλέξης Σταμάτης στο Χάρβαρντ

Μy American tripκεφαλαιο 32
απο το  thea.gr

 

My American trip (κεφ. 32)




Mε αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Αμερικάνικη Φούγκα», το οποίο απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών, ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης διέσχισε την Αμερική απ’ άκρη σε άκρη το 2008. Φανατικός ταξιδιώτης και όχι τουρίστας, κάθε εβδομάδα καταγράφει στο thea τις εμπειρίες του από εκείνο το ταξίδι ζωής- και παίρνει και εμάς μαζί του.




10.10. 2008
Το Χάρβαρντ είναι ένα ιδιωτικό Ivy League Πανεπιστήμιο που βρίσκεται στο Cambridge, στην ευρύτερη περιοχή της Βοστόνης. Το Πανεπιστήμιο ιδρύθηκε το 1636 και είναι το παλαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στις ΗΠΑ και το πρώτο  corporation  (επισήμως: «The President and Fellows of Harvard College») που καταγράφηκε στη χώρα. Η ιστορία, η επιρροή και η οικονομική δύναμη του Χάρβαρντ είναι τεράστια. Έχει τη μεγαλύτερη ακαδημαϊκή επιχορήγηση από κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα στον κόσμο: 27,4 δις δολάρια το Σεπτέμβριο του 2010) Με λίγα λόγια μιλάμε για ένα από πιο σημαντικά πανεπιστήμια του πλανήτη.

Ο ποταμός Τσαρλς στα όρια του Χάρβαρντ
Φυσικά, από εδώ έχει αποφοιτήσει η αφρόκρεμα της αμερικανικής κοινωνίας. Κάποια ενδεικτικά ονόματα αρκούν: John Adams, John Quincy Adams, Theodore Roosevelt, Franklin Roosevelt, John F. Kennedy, Al Gore, George W. Bush (ω, ναι!)  Barack Obama, Pierre Trudeau, Bill Gates, Benjamin Netanyahu, Henry David Thoreau, Ralph Waldo Emerson, William S. Burroughs, Wallace Stevens, T. S. Eliot and E. E. Cummings, Leonard Bernstein, Jack Lemmon, Natalie Portman , Matt Damon, Tommy Lee Jones (!), Darren Aronofsky, Philip Johnson, Gram Parsons, Mark Zuckerberg, (πως θα μπορούσε να μην…) Ted Kaczynski (για όσους αναρωτιούνται για τον τελευταίο είναι οι γνωστός Unabomber…).  Με το πανεπιστήμιο είχαν εκπαιδευτική σχέση… 75 (!) νικητές του βραβείου Νόμπελ, ενώ 19 επίσης έχουν διδάξει.

Η ατμόσφαιρα είναι εξαιρετικά φιλική, υπάρχει μια ευγένεια και μια φιλοξενία που δεν θα ξεχάσω πότε μου. Με τους καθηγητές στον υπέροχο χώρο του Πανεπιστήμιου μιλήσαμε για το Βυζάντιο και την τόσο παραμελημένη λογοτεχνία του.
Η εμπειρία μου της εκδήλωσης:  Εδώ οι φοιτητές διψάνε να ακούσουν ελληνικά, κάτι που με έκανε να νιώσω ακόμα πιο άνετα. Όμως είπαμε και σ’ άλλη ευκαιρία, εδώ είναι το βασίλειο του «comparative», της συσχέτισης, της σύγκρισης και της αλληλεπίδρασης,  οπότε στην κουβέντα μπαίνουν ο Ντέιβιντ Λιντς, ο Ντίλαν, ο Κέρουακ, ο Γκίνσμπεργκ, ο Βέντερς, ο Αντονιόνι, ο Σάλιντζερ, ο Τουέιν, ο Ουάλας Στίβενς, ο Μέλβιλ, ο Χίτσκοκ, οι αδερφοί Κοέν αλλά και (όταν περνάμε στην ελληνική λογοτεχνία), ο Θανάσης Βαλτινός, ο Γιάννης Πάνου, ο Σωτήρης Δημητρίου, η Σώτη Τριανταφύλλου, ο Δημήτρης Σωτάκης…

Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ
Στην εκδήλωση έχουν έρθει αρκετοί Έλληνες φοιτητές. Mastermind της κινητοποίησης είναι ο Κυριακός Πιερρακάκης (@pierrakakis) – με τον οποίον είχα μιλήσει από πολύ πριν στο facebook και εκ των υστέρων γίναμε πολύ καλοί φίλοι. Ο Κυριάκος μάλιστα παρουσίασε τα δυο τελευταία βιβλία μου. («Σκότωσε ό,τι Αγαπάς» και «Κυριακή»).

Οι συζητήσεις για τη λογοτεχνία είχαν σαν κύριο άξονά τους τη διακειμενικότητα , τον «διαπολιτισμό», το subtext, (το «κάτω κείμενο») και τα στοιχεία που «σπείρει» ο δημιουργός στο έργο του ώστε να δημιουργήσει ηθελημένα συνειρμούς, να ανακαλέσει εικόνες, να «συνομιλήσει» με κείμενα, ταινίες, τραγούδια κ.λ.π.
Επιστρέφω στο φλέγον ζήτημα του τρόπου είσπραξης της γνώσης. Στην Αμερική η επιστημονική στόχευση εδράζεται στη σύγκριση, στον παραλληλισμό, στην σύγχρονη διαπραγμάτευση ομοειδών ή αντιθετικών ζευγών. Είναι σα να δουλεύουν την ίδια στιγμή σε δυο άξονες, στην εξονυχιστική εμβάθυνση του εκάστοτε θέματος και ταυτόχρονα, στην εξαντλητική σύγκριση και συνομιλία του με άλλα κείμενα, εικόνες, θεωρίες. Αυτή η παράλληλη διαξονική διαπραγμάτευση δημιουργεί θα λέγαμε μια σπειροειδή κίνηση που κατευθύνεται προς τα πάνω.
Μια γνωσιακή πτήση εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για οποίον έχει μάτια ανοιχτά και αναπνέει τον 21ο αιώνα χωρίς αγκυλώσεις και παρωπίδες. Ίσως τελικά αυτό να είναι η Αμερική. Ο συνδυασμός της οριζόντιας κίνησης (του road) και της κάθετης (της πτήσης, του flight) που δημιουργεί εντέλει αυτόν τον κοχλία, που τόσο προσομοιάζει με το γονιδίωμα, το DNA. Ο ατέρμων κοχλίας της εξέλιξης.

Αλέξης Σταμάτης

Anthony's Pier 4
Το βράδυ πήγαμε με τον Κυριακό και την παρέα των ελλήνων φοιτητών στο Anthony's Pier 4, στην αποβάθρα του λιμανιού της πόλης. Το εστιατόριο υπήρξε στέκι πολλών διασημοτήτων, από την οικογένεια Κένεντι ως τον Τζο Ντι Μάτζιο, και από τα πιο ιστορικά εστιατόρια της Βοστόνης αλλά και της χώρας.
Το εστιατόρια άνοιξε ο Anthony Athanas (1911-2005), μια από τις θρυλικές περσόνες του επιχειρηματικού κλάδου στην Βοστόνη. Το Anthony's Pier 4 ήταν η ναυαρχίδα της  αλυσίδας των εστιατορίων του. Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψω τον φρέσκο  αστακό, την σπεσιαλιτέ. Ένα πάρτι που ξεκίνα από τον οισοφάγο και κατακλύζει τις αισθήσεις!
Αλλά εκείνο που ήταν ακόμα πιο απολαυστικό ήταν η παρέα.  Εντυπωσιάστηκα πολύ από την παρέα αυτή, μια παρέα παιδιών από την «άλλη Ελλάδα» που ζουν και σπουδάζουν στο Δυτικό ημισφαίριο, που προχωράει, παράγει, προοδεύει και αποτελεί μια ελπίδα μας για το μέλλον, ειδικά αυτές τις δύσκολες στιγμές που ζούμε.

Thursday, September 1, 2011

O Αλέξης Σταμάτης στο Boston Public Garden

από το thea.gr


Photo: credit visualphotos.com

My American trip (κεφ. 31)




Mε αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Αμερικάνικη Φούγκα», το οποίο απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών, ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης διέσχισε την Αμερική απ’ άκρη σε άκρη το 2008. Φανατικός ταξιδιώτης και όχι τουρίστας, κάθε εβδομάδα καταγράφει στο thea τις εμπειρίες του από εκείνο το ταξίδι ζωής- και παίρνει και εμάς μαζί του.



10.10. 2008

Κι ενώ η οικονομία καταρρέει, το δίδυμο Τζον Μακ Κέιν – Σάρα Πέιλιν κινδυνολογεί και το bailout plan μοιάζει σαν η μόνη διέξοδος στο χάος της Γουόλ Στριτ, φτάνω στην πιο ευρωπαϊκή ίσως πόλη της Αμερικής, στη Βοστόνη.
Από το σταθμό του τρένου παίρνω ταξί για το ξενοδοχείο. Πρώτη έκπληξη: ο μαύρος ταξιτζής με τα tattoo που μοιάζει σαν να βγήκε από μια σειρά τύπου Wire, (ήταν ίδιος ο Όμαρ, χωρίς την καραμπίνα), αντί να ακούει Run DMC, απολαμβάνει Αλμπινόνι.

Το βράδυ είχα μια εκδήλωση σε ένα από τα πιο φετίχ- εκπαιδευτικά ιδρύματα στον κόσμο. Τι φοράνε για να πάνε στο Χάρβαρντ; Μια αυτοσαρκαστική, παράξενο ερώτηση για κάποιον σαν κι εμένα, μια και το θέμα ντύσιμο είναι σαν το θέμα αυτοκίνητο - απλά δεν έχω καμία σχέση (ντεν οντιγκό καρντιά μου). Εντέλει, διάλεξα ένα απλό άσπρο πουκάμισο, το πιο «επίσημο» ρούχο που είχα μαζί μου. «Να ‘σαι ο εαυτός σου», η φθαρμένη από την πολυχρησία κοινοτοπία, η οποία, ωστόσο, δώδεκα χρόνια πριν, μου έσωσε τη ζωή.

Η Βοστόνη είναι μια από πιο παλιές πόλεις των ΗΠΑ. Θεωρείται η άτυπη πρωτεύουσα της «Νέας Αγγλίας» με βάση την οικονομική και πολιτιστική της θέση στην περιοχή. Ιδρύθηκε το 1630, από Πουριτανούς αποικιοκράτες και υπήρξε θέρετρο αρκετών γεγονότων της Αμερικανικής Επανάστασης, όπως της «Σφαγής της Βοστόνης». Λόγω του σημαντικού ρόλου που έχει παίξει στην Αμερικανική Επανάσταση, διάφορες ιστορικές τοποθεσίες έχουν διατηρηθεί ως μέρη του Boston National Historical Park. Πολλά βρίσκονται κατά μήκος του Freedom Trail, το όποιο σηματοδοτείται από κόκκινα τούβλα ενσωματωμένα στο πλακόστρωτο. Εδώ λειτούργησε και το πρώτο σύστημα υπόγειας κυκλοφορίας στη χώρα το 1897.

Με πάμπολλα κολλέγια και πανεπιστήμια στην ευρύτερη περιοχή, η Βοστώνη είναι σήμερα ένα διεθνές κέντρο υψηλού επίπεδο εκπαίδευσης. Η δε οικονομία της πόλης είναι βασισμένη στην έρευνα, στα ηλεκτρονικά, στο engineering και στην υψηλή τεχνολογία - βασικά βιοτεχνολογία. Θεωρείται μάλιστα και το πρώτο κέντρο καινοτομίας στον κόσμο. Από την άλλη, το κόστος διαβίωσης είναι από τα μεγαλύτερα στις ΗΠΑ. Δεν μπορείς να τα έχεις όλα…

Αλλά και από τέχνη η πόλη δεν πάει πίσω… Εδώ υπάρχουν υπέροχα θέατρα και χώροι συναυλιών: Cutler Majestic Theatre, Boston Opera House, Citi Performing Arts Center, the Colonial Theater, Orpheum Theatre, όπου εμφανίζονται σημαντικές θεατρικές ομάδες αλλά και οι παγκοσμίου φήμης καλλιτεχνικοί οργανισμοί Boston Symphony Orchestra, Boston Ballet, Handel and Haydn Society. Για να μιλήσουμε για τη σύγχρονη εποχή, δεν ξεχνάμε ότι η Βοστόνη υπήρξε μια από τις γενέτειρες του hardcore punk αλλά και του ska punk των 90s, με μπάντες όπως The Mighty Mighty Bosstones και The Allstonians.

Είχα κάποιες ώρες μπροστά μου μέχρι να πάω στην εκδήλωση. Αποφάσισα να ρίξω μια πρώτη ματιά στο Boston Public Garden. Τον πιο παλιό βοτανικό κήπο της Αμερικής και, όπως ένιωσα αποχωρώντας, ένα από τα ωραιότερα μέρη που έχω πάει στη ζωή μου. Η πρώτη αίσθηση ήταν σαν ξαφνικά να βρίσκεσαι στον πίνακα του Σερά: A Sunday Afternoon on the Island of La Grande Jatte. Για λίγο η όραση μου έγινε πουαντιγιστική.


Μπήκα στον Κήπο από τη δυτική πύλη, στη γωνία Arlington Street και Commonwealth Avenue. Η πρώτη εικόνα ήταν ο ορίζοντας της πόλης καδραρισμένος πίσω από το άγαλμα του George Washington και τα δέντρα. Υπέροχο. Από έναν πλανόδιο αγόρασα μια κόκα κόλα κι ένα πρέτζελ, τα διάσημα κουλούρια των ΗΠΑ (για όσους ενδιαφέρονται, τα υλικά: λίγη ξηρή μαγιά/ ένα λίτρο ζεστό νερό, όχι καυτό/ ένας κρόκος αυγού/ μια κουταλιά της σούπας μέλι/ τρεις κουταλιές της σούπας γάλα/ μισή κουταλιά βούτυρο/ μία κοφτή κουταλιά αλάτι/ τρεις κουταλιές αλεύρι/ τρεις κουταλιές ζάχαρη/ δύο κουταλιές χοντρό θαλασσινό αλάτι).

Κατευθύνθηκα προς τη λιμνούλα. Εδώ είναι το «σπίτι» δυο κύκνων. Ονομάζονται Ρωμαίος και Ιουλιέτα και είναι κωφάλαλοι. Μπήκα σ’ ένα Swan Boat που είναι διακοσμημένο στο πίσω μέρος μ’ έναν λευκό κύκνο που είναι και κάθισμα. Ένας ξεναγός που καθόταν μέσα στον «κύκνο» μας ξενάγησε στη λίμνη. Δεν τον άκουγα, είχα χαθεί στη μαγεία. Το μόνο που θυμάμαι είναι πως μας είπε ότι, παρά τα ονόματα τους, και οι δυο κύκνοι είναι θηλυκοί.

Μια μαγεία, πραγματικά. Τα φυτά εδώ καλλιεργούνται στα θερμοκήπια του κήπου. Υπάρχουν περίπου 80 είδη. Το σκηνικό φυσικά είναι εξόχως ρομαντικό με αποτέλεσμα να διεξάγονται πολλοί γάμοι στο χώρο. Δεν ήταν τυχαίο λοιπόν που μέσα σε λίγη ώρα έπεσα πάνω σε δύο. Πέρασα αρκετή ώρα στον όμορφο αυτό κήπο. Για άλλη μια φορά σκέφτηκα πόσο ευεργετικό και ψυχωφελές είναι να υπάρχουν τέτοιοι ζωντανοί θύλακες πράσινου σε μια πόλη και για άλλη μια φόρα μελαγχόλησα σκεφτόμενος ότι ο Εθνικός μας κήπος μπροστά σ’ αυτή την πανδαισία είναι τόσο φτωχός.

Αλλά πάντα υπάρχει και το Ελληνικό. Ένας χώρος δυο φορές σαν το Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης. Ονειρεύτηκα λιμνούλες και πουαντιγιστικές εικόνες, με ορίζοντα τη θάλασσα. Είθε.