Wednesday, September 7, 2011

Ο Αλέξης Σταμάτης στο Χάρβαρντ

Μy American tripκεφαλαιο 32
απο το  thea.gr

 

My American trip (κεφ. 32)




Mε αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Αμερικάνικη Φούγκα», το οποίο απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών, ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης διέσχισε την Αμερική απ’ άκρη σε άκρη το 2008. Φανατικός ταξιδιώτης και όχι τουρίστας, κάθε εβδομάδα καταγράφει στο thea τις εμπειρίες του από εκείνο το ταξίδι ζωής- και παίρνει και εμάς μαζί του.




10.10. 2008
Το Χάρβαρντ είναι ένα ιδιωτικό Ivy League Πανεπιστήμιο που βρίσκεται στο Cambridge, στην ευρύτερη περιοχή της Βοστόνης. Το Πανεπιστήμιο ιδρύθηκε το 1636 και είναι το παλαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στις ΗΠΑ και το πρώτο  corporation  (επισήμως: «The President and Fellows of Harvard College») που καταγράφηκε στη χώρα. Η ιστορία, η επιρροή και η οικονομική δύναμη του Χάρβαρντ είναι τεράστια. Έχει τη μεγαλύτερη ακαδημαϊκή επιχορήγηση από κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα στον κόσμο: 27,4 δις δολάρια το Σεπτέμβριο του 2010) Με λίγα λόγια μιλάμε για ένα από πιο σημαντικά πανεπιστήμια του πλανήτη.

Ο ποταμός Τσαρλς στα όρια του Χάρβαρντ
Φυσικά, από εδώ έχει αποφοιτήσει η αφρόκρεμα της αμερικανικής κοινωνίας. Κάποια ενδεικτικά ονόματα αρκούν: John Adams, John Quincy Adams, Theodore Roosevelt, Franklin Roosevelt, John F. Kennedy, Al Gore, George W. Bush (ω, ναι!)  Barack Obama, Pierre Trudeau, Bill Gates, Benjamin Netanyahu, Henry David Thoreau, Ralph Waldo Emerson, William S. Burroughs, Wallace Stevens, T. S. Eliot and E. E. Cummings, Leonard Bernstein, Jack Lemmon, Natalie Portman , Matt Damon, Tommy Lee Jones (!), Darren Aronofsky, Philip Johnson, Gram Parsons, Mark Zuckerberg, (πως θα μπορούσε να μην…) Ted Kaczynski (για όσους αναρωτιούνται για τον τελευταίο είναι οι γνωστός Unabomber…).  Με το πανεπιστήμιο είχαν εκπαιδευτική σχέση… 75 (!) νικητές του βραβείου Νόμπελ, ενώ 19 επίσης έχουν διδάξει.

Η ατμόσφαιρα είναι εξαιρετικά φιλική, υπάρχει μια ευγένεια και μια φιλοξενία που δεν θα ξεχάσω πότε μου. Με τους καθηγητές στον υπέροχο χώρο του Πανεπιστήμιου μιλήσαμε για το Βυζάντιο και την τόσο παραμελημένη λογοτεχνία του.
Η εμπειρία μου της εκδήλωσης:  Εδώ οι φοιτητές διψάνε να ακούσουν ελληνικά, κάτι που με έκανε να νιώσω ακόμα πιο άνετα. Όμως είπαμε και σ’ άλλη ευκαιρία, εδώ είναι το βασίλειο του «comparative», της συσχέτισης, της σύγκρισης και της αλληλεπίδρασης,  οπότε στην κουβέντα μπαίνουν ο Ντέιβιντ Λιντς, ο Ντίλαν, ο Κέρουακ, ο Γκίνσμπεργκ, ο Βέντερς, ο Αντονιόνι, ο Σάλιντζερ, ο Τουέιν, ο Ουάλας Στίβενς, ο Μέλβιλ, ο Χίτσκοκ, οι αδερφοί Κοέν αλλά και (όταν περνάμε στην ελληνική λογοτεχνία), ο Θανάσης Βαλτινός, ο Γιάννης Πάνου, ο Σωτήρης Δημητρίου, η Σώτη Τριανταφύλλου, ο Δημήτρης Σωτάκης…

Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ
Στην εκδήλωση έχουν έρθει αρκετοί Έλληνες φοιτητές. Mastermind της κινητοποίησης είναι ο Κυριακός Πιερρακάκης (@pierrakakis) – με τον οποίον είχα μιλήσει από πολύ πριν στο facebook και εκ των υστέρων γίναμε πολύ καλοί φίλοι. Ο Κυριάκος μάλιστα παρουσίασε τα δυο τελευταία βιβλία μου. («Σκότωσε ό,τι Αγαπάς» και «Κυριακή»).

Οι συζητήσεις για τη λογοτεχνία είχαν σαν κύριο άξονά τους τη διακειμενικότητα , τον «διαπολιτισμό», το subtext, (το «κάτω κείμενο») και τα στοιχεία που «σπείρει» ο δημιουργός στο έργο του ώστε να δημιουργήσει ηθελημένα συνειρμούς, να ανακαλέσει εικόνες, να «συνομιλήσει» με κείμενα, ταινίες, τραγούδια κ.λ.π.
Επιστρέφω στο φλέγον ζήτημα του τρόπου είσπραξης της γνώσης. Στην Αμερική η επιστημονική στόχευση εδράζεται στη σύγκριση, στον παραλληλισμό, στην σύγχρονη διαπραγμάτευση ομοειδών ή αντιθετικών ζευγών. Είναι σα να δουλεύουν την ίδια στιγμή σε δυο άξονες, στην εξονυχιστική εμβάθυνση του εκάστοτε θέματος και ταυτόχρονα, στην εξαντλητική σύγκριση και συνομιλία του με άλλα κείμενα, εικόνες, θεωρίες. Αυτή η παράλληλη διαξονική διαπραγμάτευση δημιουργεί θα λέγαμε μια σπειροειδή κίνηση που κατευθύνεται προς τα πάνω.
Μια γνωσιακή πτήση εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για οποίον έχει μάτια ανοιχτά και αναπνέει τον 21ο αιώνα χωρίς αγκυλώσεις και παρωπίδες. Ίσως τελικά αυτό να είναι η Αμερική. Ο συνδυασμός της οριζόντιας κίνησης (του road) και της κάθετης (της πτήσης, του flight) που δημιουργεί εντέλει αυτόν τον κοχλία, που τόσο προσομοιάζει με το γονιδίωμα, το DNA. Ο ατέρμων κοχλίας της εξέλιξης.

Αλέξης Σταμάτης

Anthony's Pier 4
Το βράδυ πήγαμε με τον Κυριακό και την παρέα των ελλήνων φοιτητών στο Anthony's Pier 4, στην αποβάθρα του λιμανιού της πόλης. Το εστιατόριο υπήρξε στέκι πολλών διασημοτήτων, από την οικογένεια Κένεντι ως τον Τζο Ντι Μάτζιο, και από τα πιο ιστορικά εστιατόρια της Βοστόνης αλλά και της χώρας.
Το εστιατόρια άνοιξε ο Anthony Athanas (1911-2005), μια από τις θρυλικές περσόνες του επιχειρηματικού κλάδου στην Βοστόνη. Το Anthony's Pier 4 ήταν η ναυαρχίδα της  αλυσίδας των εστιατορίων του. Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψω τον φρέσκο  αστακό, την σπεσιαλιτέ. Ένα πάρτι που ξεκίνα από τον οισοφάγο και κατακλύζει τις αισθήσεις!
Αλλά εκείνο που ήταν ακόμα πιο απολαυστικό ήταν η παρέα.  Εντυπωσιάστηκα πολύ από την παρέα αυτή, μια παρέα παιδιών από την «άλλη Ελλάδα» που ζουν και σπουδάζουν στο Δυτικό ημισφαίριο, που προχωράει, παράγει, προοδεύει και αποτελεί μια ελπίδα μας για το μέλλον, ειδικά αυτές τις δύσκολες στιγμές που ζούμε.

No comments: