Η δουλεία της ταχύτητας

Κάποιες σκέψεις για την οικονομία που δεν είναι αναπόσπαστες από τον πολιτισμό… Όπως γράφει ο Τόμας Φρίντμαν στους Νιού Γιόρκ Τάιμς, ζούμε σε μια εποχή όπου ο τρόπος με τον όποιο συμπεριφέρεται ο καθένας μας, ο τρόπος με τον όποιο ζει, μεταφέρει πληροφορίες, καταναλώνει, ακόμη και ψυχαγωγείται, μετράει περισσότερο από πότε.

Όσο η τεχνολογία μας ενώνει περισσότερο με τους άλλους, τόσο μας κάνει και ηθικά αλληλεξαρτωμένους. Για οτιδήποτε χάνεται από κάπου, κάποιος υφίσταται την απώλεια κάπου αλλού. Όπως στη φύση: η ζήτηση για φτηνά κινεζικά ρούχα προκαλεί μόλυνση του περιβάλλοντος που λιώνει τα παγόβουνα της Νοτίου Αμερικής. Ζούμε άλλωστε σ’ έναν κόσμο όπου φτάσαμε στο σημείο η ελληνική δημοσιονομική κρίση να έχει αντίκτυπο από το ευρώ μέχρι τον Dow Jones.

Ένα τόσο ευαίσθητο πλανητικό ντόμινο, χρειάζεται αποφάσεις που παίρνονται με μέτρο και σύνεση. Ωστόσο εδώ υπεισέρχεται ένας άλλος παράγοντας της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Η ταχύτητα. Από τα κεφάλαια που αναπτύσσονται στρατηγικά μέσω υπολογιστών και μαθηματικών σόφτγουερ (το 95% των hedge funds διευθετείται αυτόματα), τα σάιτ που κυκλοφορούν φήμες ανα δίλεπτο, μέχρι τους πολιτικούς που καλούνται να πάρουν εξαιρετικά πιεστικές αποφάσεις σε πολύ λίγο χρόνο, όλα παράγονται, αναλύονται και επεξεργάζονται σχεδόν ακαριαία, σε ένα κατακλυσμιαίο παρόν οδηγώντας κατά συνέπεια σε γρήγορες επιλογές, αποφάσεις και αποτιμήσεις. Η ταχύτητα δεν ήταν πάντοτε φίλη της ηθικής, μια και δεν επιτρέπει χρόνο σκέψης, στοχασμού. Η ταχύτητα είναι δούλος της περίστασης. Και η κοινωνία και πολιτισμός δεν εξελίχθηκε πότε με μοναδικό γνώμονα τη γρήγορη διευθέτηση.

Σήμερα, η εκάστοτε «περίσταση» υπερτερεί της όποιας άξιας. Η περίσταση είναι ο παγκόσμιος βασιλιάς. Όμως, όταν σχέση της μιας οικονομίας με την άλλη, της ατμόσφαιρας με το παγόβουνο, του ανθρώπου με τον άνθρωπο αντιμετωπίζεται περιστασιακά, τότε ο «σοφός» χρόνος εκδικείται…