Η Πράγα του Κάφκα

Δεν θα πρωτοτυπήσω. Θα κάνω ό,τι κάνει όλος ο κόσμος όταν πηγαίνει πρώτη μέρα στην Πράγα. Επισκέπτεται την Πλατεία της Παλιάς Πόλης (Stare Mesto) και περιμένει κάτω από το θρυλικό αστρονομικό ρολόι που μετράει την ώρα εις τριπλούν: με το παλιό σύστημα της Βοημίας (24 ώρες, ξεκινώντας από το ηλιοβασίλεμα), με το βαβυλωνιακό (12 ώρες που ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή του χρόνου) και με το σύγχρονο. Η αναμονή αφορά στην σύντομη εμφάνιση των Αποστόλων, οι οποίοι κάνουν μια πασαρέλα-εξπρές για να εξαφανιστούν πάραυτα στα εντόσθια του κτιρίου προς τέρψη των εκατοντάδων τουριστών που κραδαίνουν καθ’ ύψος τις ψηφιακές μηχανές τους προσπαθώντας να αποτυπώσουν το φευγαλέο στροβίλισμα. Η ώρα είναι 09.59. Σε ελάχιστα δευτερόλεπτα στο πάνω μέρος του ρολογιού η μορφή του Θανάτου τραβάει το σκοινί με το δεξί της χέρι. Στο αριστερό κρατάει μία κλεψύδρα την οποία υψώνει και αναποδογυρίζει. Εκείνη τη στιγμή ανοίγουν τα παράθυρα και οι δώδεκα Απόστολοι κινούνται σχηματίζοντας κύκλο με επικεφαλής τον Άγιο Πέτρο. Στο τέλος της επίδειξης ακούγεται ένας πετεινός και το ρολόι σημαίνει την ώρα. Δέκα.
Γυρίζω το βλέμμα. Γύρω από την πλατεία υπάρχει μια θάλασσα από καλαίσθητα κτίρια οι όψεις των οποίων παίζουν σε ολόκληρη την ελεγκαντ χρωματική παλέτα: από ροζ σε ελαφρύ κίτρινο, από γκρίζο σε πράσινο κι από κρεμ σε μανταρινί. Από τα πιο όμορφα είναι το ροκοκό ανάκτορο Γκολτς-Κίνσκι όπου ξέρω πως σπούδασε ο Κάφκα.
Πράγα και Κάφκα είναι αχώριστο δίδυμο. Η πόλη με τη σκοτεινή της μαγεία, αποτελεί ένα μεγαλειώδες σκηνικό που ωστόσο «παίζει» σε πολλαπλά επίπεδα δημιουργώντας παράξενες σκιές, αινιγματικούς χώρους, υπερβατικά τοπία. Μια πόλη που ο Κάφκα μεταμόρφωσε σε μια σύνοψη του κόσμου. Λέω να την δω μέσα απο το ιδιοφυές του βλέμμα.
Κατευθύνομαι δεξιά προς την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Τα χρώματα είναι ολίγον «μολυσμένα» από τη συννεφιά, ωστόσο οι λίγες πλαγιές ακτίνες προσδίδουν μια γεωμετρική δικαιοσύνη στους όγκους. Ένα ζευγάρι μαύρων περνάει από μπροστά μου. Από τα ανοιχτά τους τζάκετ διακρίνονται τα μαύρα κολεγιακά όπου είναι αποτυπωμένη μια γωνιώδης μορφή με πεταχτά αυτά. Το λογότυπο αστράφτει στο φόντο: Franz Kafka - Prague. Όπως και να το κάνεις ο δημιουργός της «Δίκης» είναι –ερήμην του-, ο αδιαφιλονίκητος σταρ της πόλης.




Μια συμβουλή – απόσταγμα από την περιπλάνηση μου: Μη δείτε την Πράγα ρεαλιστικά. Θα χάσετε τη μισή μαγεία. Όλο το παιχνίδι εδώ πέρα παίζεται στο βλέμμα, στο «πώς» της ματιάς. Λέει κάπου ο Κάφκα «Κι όσο για σένα Πλατεία της Παλιάς Πόλης ποτέ δεν υπήρξες αληθινή».
Αλήθεια ή ψέματα, όπου και να γυρίσεις, ο αμφιβληστροειδής συλλαμβάνει αυτόματα μια όμορφη εικόνα, το βλέμμα ξεχειλίζει από κάλλος. Η πόλη είναι ένα σφουγγάρι καλαισθησίας. Τέλη Μεσαίωνα ήταν στην ακμή της, υστέρα οι Αψβούργοι της κουβάλησαν προίκα την Αναγέννηση, το μπαρόκ της χάρισε μερικά από τα πιο όμορφα οικοδομήματα, το αρ νουβό προσέδωσε τις δαντελένιες πινελιές και η εθνική αφύπνιση μια σειρά από υπέροχα μνημεία. Η συνέχεια γνωστή. Πόλεμος, σαράντα χρονιά κομμουνισμού και η περίφημη «Βελούδινη Επανάσταση», μια αναίμακτη έξοδος στην δημοκρατία με ηγέτη - όχι τυχαία - έναν λογοτέχνη, τον Βάτσλαβ Χάβελ.
Η κίνηση του πλήθους με κατευθύνει δυτικά, στο βάθος διακρίνεται ο Μολδάβας. Διασχίζει το κέντρο σε σχήμα λατινικού ερωτηματικού και χωρίζει το Μικρό Μέρος (Mala Strana) από την Παλιά Πόλη. Μ’ αρέσουν οι πόλεις που διχοτομεί ένας ποταμός. Τις βρίσκω γαλήνιες. Ένα αίσθημα που έχει να κάνει με το ίδιο το ποτάμι – δεν έχει αμφιβολίες, ξέρει που πηγαίνει και δεν θέλει να πάει πουθενά αλλού. Το συγκεκριμένο ωστόσο, πριν από 5 χρόνια παραλίγο να βυθίσει την ίδια την πόλη που διασχίζει, αν και η τραγωδία αυτή ανέδειξε περίτρανα το εγγενές αίσθημα αλληλεγγύης που έχουν οι Τσέχοι, μια πραγματική κοινωνία πολιτών.

Γέφυρα Καρόλου. Το χάιλαιτ της πόλης. 516 μέτρα μήκος, 9.5 μέτρα πλάτος. Αλλιώς και «λεωφόρος των αγαλμάτων» χάρις στα 30 μπαρόκ αγάλματα ηγεμόνων και αγίων που είναι στημένα εκατέρωθεν.
Γεμάτη μικροπωλητές, μουσικούς τζαζ, πορτρετίστες της μιας ανάσας. Υπέροχη θέα στο Κάστρο - το αφήνω για την επομένη.
Φτάνοντας στο τέλος της γέφυρας βλέπω στην απέναντι όχθη το Μουσείο του Κάφκα. Στην αυλή ένα τρισδιάστατο «Κ» - αναφορά στον ήρωα της «Δίκης». Εντός, μια μοναδική εμπειρία. Όποιος έχει αγαπήσει το έργο του Κάφκα αλλά και την Πράγα, θα βρει τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται μαγευτικό. Βλέπουμε το πως η πόλη σφραγίζει τον συγγραφέα με την μεταμορφωτική της δύναμη, τον ακολουθούμε καθώς βυθίζεται εντός της και συντονιζόμαστε με την γκάμα των συναισθημάτων του, σε μια αργή διαστρέβλωση του χώρου και του χρόνου.

Επιστροφή στην Παλιά Πόλη για την Εβραϊκή Συνοικία. Για αιώνες κατοικούνταν από Εβραίους μυστικιστές, χασιδίτες σοφούς, αστρονόμους, αστρολόγους και ειδικούς στην Καββάλα. Σταδιακά με τις διώξεις των Εβραίων παρήκμασε, ενώ το μεγαλύτερο τμήμα της κατεδαφίστηκε, στα πλαίσια του σχεδίου οικοδόμησης της Πράγας στα πρότυπα του Παρισιού. Απέμειναν μόνο έξι Συναγωγές, το παλιό κοιμητήριο και το παλιό Εβραϊκό Δημαρχείο. Σήμερα, στο Γιόσεφοβ –έτσι ονομάζεται- βρίσκουμε και κτίρια των αρχών του 20ού αιώνα. Έτσι δύσκολα μπορώ να φανταστώ την αρχική εικόνα της παλιάς συνοικίας με τον πληθυσμό των 18.000 κατοίκων. Περνάω μια βόλτα από την Παλιά - Νέα Συναγωγή κι υστέρα στέκομαι σε μια ουρά εκατό μέτρων για το Παλιό Εβραϊκό Κοιμητήριο. Η αναμονή αξίζει. Ο χώρος αναδίνει μια μοναδική ενεργεία. Υπάρχουν 12.000 ταφόπλακες, ενώ υπολογίζεται ότι εδώ είναι θαμμένα 100.000 άτομα. Ένα λίθινο δάσος μνήμης και ιστορίας.
Πράγα και Λογοτεχνία δε σημαίνει όμως μόνο Κάφκα. Ευκαιρία να πεταχτώ στην Νέα Πόλη (Νove Mesto) για το U Kalicha, ένα μοναδικό εστιατόριο - κόνσεπτ βασισμένο στο περίφημο μυθιστόρημα του Γιάροσλαβ Χάσεκ «Ο καλός στρατιώτης Σβέικ». Οι τοίχοι είναι γεμάτοι γκράφιτι αφιερωμένα στο βιβλίο και το μενού είναι τυπωμένο σε14 γλώσσες, ακόμα και ελληνικά! Πίνω μια Πίλσνερ - το άρωμα του λυκίσκου με ζαλίζει - και τρώω Pecena kachna - ψητή πάπια με ντάμπλινγκ. Chech it out οπωσδήποτε.
Το βράδυ η πόλη μεταμορφώνεται. Τα πορτοκαλί φώτα του Κάστρου φωτίζουν το ποτάμι, δημιουργώντας ένα μεγαλειώδες λαμπύρισμα στην επιφάνεια. Οι σκιές στο δρόμο επιμηκύνονται, κάθε εικόνα αποκτά πολλαπλές σημασίες. Ψιλοβρέχει και τα νοτισμένα σοκάκια δημιουργούν φυγές, διαδρομές, μυστικές γωνίες.