Tuesday, September 18, 2007

Θαλασσοπούλι

15 Οκτωβρίου 2002 , γύρω στις 5.30 το απόγευμα. Kαθόμουν μπροστά στον υπολογιστή μου και έγραφα. Δεν ήταν μια στιγμή πρωτογενούς δημιουργίας, αλλά η κοπιαστική εκείνη ώρα της εκ των υστέρων επεξεργασίας. Ήθελα να τονίσω κάποια στοιχεία του χαρακτήρα του Στέφανου στο σημείο όπου αμφιταλαντεύεται λίγο πριν την κρίσιμη σκηνή όπου θα πάρει την απόφαση να μπει στην περιπέτεια. Μπορεί ο λόγος για τον οποίο ο Στέφανος έμπαινε σ’ αυτό το εξαιρετικά επικίνδυνο παιχνίδι να ήταν σαφής - για πρώτη φορά ήταν αληθινά ερωτευμένος - αλλά το αίσθημα όφειλε να ενσταλλαχθεί σταδιακά στον αφηγηματικό ιστό, ο έρωτάς του έπρεπε να ποτίζει ολοένα και περισσότερο τις σελίδες, ώστε όταν θα έπαιρνε την σημαντική απόφαση, ο αναγνώστης να είναι απόλυτα πεισμένος για τη σημασία και την ένταση του κινήτρου. Έκοβα, έραβα, έπλεκα σχεδόν, ώσπου κάποια στιγμή θεώρησα ότι ο εσωτερικός μονόλογος του μπροστά στον καθρέφτη - ένα εγκεφαλικό stream of concioussness με τον ήρωα να αναλύει τα υπέρ και τα κατά της επικείμενης δράσης του - ήταν επιτέλους ικανοποιητικός και το apparent defeat, η μικρή οπισθοχώρηση, ο αρχικός του φόβος μπροστά στην πρόκληση, αποδιδόταν ακριβώς όπως τον είχα σχεδιάσει. Διάβασα ξανά τις τελευταίες σελίδες μπρος πίσω, κάνοντας διαρκή page up - page down, και τέλος πέρασα και τον ορθογράφο. Ξαναδιάβασα το απόσπασμα ολόκληρο. Μ’ άρεσε.
Ο υπολογιστής όμως, όσο βοηθητικό εργαλείο κι αν είναι, έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα. Η άψογη εμφάνιση του κειμένου στην οθόνη, με την στοίχιση των παραγράφων, την κατάλληλη γραμματοσειρά και την τέλεια διάταξη της ηλεκτρονικής σελίδας δίνουν στον συγγραφέα του την απατηλή εντύπωση του τελειωμένου. Έτσι, οι επαναλήψεις χάνονται ανάμεσα στις κατακόρυφες στήλες, οι χασμωδίες απορροφώνται στην άψογη εμφάνιση, οι ατεχνίες καμουφλάρονται πίσω από τις διαδοχικές επικολλήσεις και αντιγραφές. Με τον καιρό είχα ανακαλύψει μια απλή όσο και αποτελεσματική μέθοδο να ελέγχω για το πόσο η φαινομενική καθαρότητα της σελίδας αντανακλούσε και το περιεχόμενο. Η λύση ήταν απλή, στοιχειώδης θα ’λεγα: εκτύπωση. Εντολή print και οι σελίδες ήταν εκεί, θερμές ακόμη από την ακτινοβολία του λέιζερ, έτοιμες να διαβαστούν προσεκτικά και να διορθωθούν με τον τρόπο που θα επεξεργαζόταν κανείς ένα χειρόγραφο.
Αμ’ έπος αμ’ έργον λοιπόν. Ωστόσο, με το που πάτησα print, το πορτοκαλί φωτάκι του εκτυπωτή άρχιζε να αναβοσβήνει προειδοποιώντας με ότι το χαρτί είχε τελειώσει. Άνοιξα το συρτάρι που φυλούσα το πακέτο με τα Α4, δεν υπήρχε σελίδα. Ευτυχώς ήταν Τρίτη και τα μαγαζιά ήταν ανοιχτά. Σηκώθηκα, φόρεσα τα παπούτσια μου και βγήκα έξω.
Κατέβηκα την κατηφόρα, πέρασα τον φούρνο με την ξύλινη διακόσμηση, πάντα γεμάτο κόσμο, έστριψα δεξιά, χαιρετήθηκα με την ηλικιωμένη κυρία που μένει δίπλα μου - έσερνε το καροτσάκι από τη λαϊκή - περπάτησα λίγα ακόμη μέτρα και μπήκα στο φωτοτυπείο. Ο ιδιοκτήτης, ένας ξερακιανός άντρας μ’ έναν εξαιρετικά μακρύ λαιμό, εξυπηρετούσε μία κοπέλα από την Βακαλό που έβγαζε έγχρωμες φωτοτυπίες κάποιας εργασίας. Σε λίγο έβγαινα στην Ασκληπιού με το καθιερωμένο πεντακοσάρι πακέτο υπό μάλης. Η απόσταση ως το σπίτι ήταν τρία τεσσάρα διεκπαιρεωτικά λεπτά, ένας σχεδόν κενός χρόνος. Ασυναίσθητα έκανα μια μικρή προβολή στο μέλλον. Έβλεπα ήδη σε πρώτο χρόνο τον εαυτό μου να εφοδιάζει τον εκτυπωτή με την χάρτινη τροφή του και σε δεύτερο, στον καναπέ, να διαβάζει τον εσωτερικό μονόλογο του Στέφανου με το στυλό στο χέρι, όταν, ξαφνικά, την είδα.
Δεν αποτελούσε κάποια εξαίρεση στο οπτικό κάδρο ενός τυπικού απογεύματος στη γειτονιά. Ήταν απλά και φυσικά ενταγμένη στην καθημερινή σκηνή. Δεν υπήρχε τίποτα το ιδιαίτερο πάνω της, δεν την ξεχώρισα καν ως φυσιογνωμία. Ήταν μια σχετικά λεπτή, συνηθισμένη κοπέλα. Ό,τι συνέβη, έγινε σε δέκατα, εκατοστά του δευτερολέπτου. Στεκόταν στην άκρη του πεζοδρομίου, γύρω στα είκοσι μέτρα μπροστά μου. Η εκ των υστερών περιγραφή δεν μπορεί να αποδώσει το πως απορροφήθηκε αυτό που είδα, το πως η εικόνα της εισέδυσε μέσα μου και αντικαταστάθηκε αυτόματα, ή μάλλον παρέπεμψε αστραπιαία σε μια άλλη. Η κοπέλα είχε μισοσκύψει προς τον δρόμο και με το χέρι της έκανε μία κίνηση. Η όλη σκηνή παρέπεμπε στην χιλιοειδωμένη εικόνα ενός ανθρώπου που προσπαθεί να καλέσει ένα ταξί. Ωστόσο, το δεξί της χέρι, έτσι όπως ήταν τεντωμένο, αποσπασμένο από το υπόλοιπο κορμό, δεν ήταν στη συνηθισμένη στάση έκτασης, ή έστω δεν σχημάτιζε την χειρονομία εκείνη του επείγοντος, όταν ο καρπός ανεβοκατεβαίνει για να τραβήξει την προσοχή του ταξιτζή. Η γυναίκα έκανε μία εντελώς διαφορετική ενέργεια. Το μπράτσο ήταν σταθερό, ο καρπός έσπαγε με μια ασυνήθιστη χάρι και το χέρι εκτελούσε μία σχεδόν χορευτική, κυματοειδή κίνηση, με την παλάμη και τα δάχτυλα να κολυμπούν, να χαϊδεύουν τον αέρα, σαν... Αν συνέχιζα την παρομοίωση δεν θα μπορούσα να αποδώσω ότι ένιωσα εκείνη τη στιγμή. Γιατί δεν επρόκειτο για παρομοίωση, ούτε για παραπομπή. Ήταν αντικατάσταση, μεταφορά. Βλέποντας τη γυναίκα εκείνη να κάνει αυτή την αναπάντεχη, θεατρική σχεδόν, κίνηση στην άκρη του δρόμου, στο απειροελάχιστο εκείνο διάστημα που χρειάζεται η εικόνα για να συλληφθεί και να αναλυθεί στον εγκέφαλο, είχα ήδη δει ένα θαλασσοπούλι που μόλις έχει σηκωθεί από τη θάλασσα και προσπαθούσε να πετάξει προς τους ουρανούς. Δεν ήταν σαν θαλασσοπούλι, ήταν θαλασσοπούλι. Σε πείσμα της προφανούς αναντιστοιχίας της με την πραγματικότητα η εικόνα απλώθηκε εντελώς φυσιολογικά μέσα μου. Παρέμεινε για ένα φευγαλέο μερίδιο χρόνου κι ύστερα πέταξε προς τον κάδο ανακυκλώσεων του συνειδητού ανοιγοκλείνοντας με τη σειρά της τα φανταστικά φτερά της.
Η επόμενη ενέργεια ήταν διανοητική. Ήταν σκέψη. Αναλυτικότατη και ακραία ορθολογική. Από την θέση που ήμουν, λίγο πλάγια και στο εσωτερικό μέρος του πεζοδρομίου δεν μπορούσα να διακρίνω τα αυτοκίνητα που έρχονταν από πίσω. Η όλη στάση της κοπέλας, αν εξαιρέσουμε το παράδοξο της κίνησης, έμοιαζε ανθρώπου που θέλει να σταματήσει ένα ταξί. Ήταν δυνατόν όμως να επιλέγει αυτόν τον τρόπο; Είναι δυνατόν κάθε φορά που σταματούσε ένα ταξί να εκτελούσε αυτή τη μίνι - χορογραφία; Κάτι άλλο θα έπρεπε να συμβαίνει. Το θετικό κομμάτι του εγκέφαλου παρέδωσε αστραπιαία το συμπέρασμα. Η κοπέλα απευθύνεται σε κάποιον γνωστό της. Η χειρονομία είναι οικεία, επειδή ακριβώς απευθύνεται σ’ εκείνον. Το επόμενο χρονικό κλάσμα επιβεβαίωσε τις σκέψεις μου. Ένα μπλε Φίατ σταμάτησε μπροστά της, η κοπέλα μπήκε μέσα κι αμέσως αγκάλιασε τον οδηγό. Εκείνος πάτησε γκάζι και περνώντας μπροστά μου μου έριξε ένα βλοσυρό βλέμμα. Από την στιγμή που την πρωτοπρόσεξα δεν θα είχα προχωρήσει περισσότερο από τρία μέτρα.
Συνέχισα να βαδίζω σχεδόν μηχανικά, ώσπου αρχίζοντας ν’ ανεβαίνω την ανηφόρα, ξαφνικά κάτι άστραψε μέσα μου. Κάτι από καιρό θαμμένο, μια παιδική ανάμνηση, μια αίσθηση διχασμού ανάμεσα σε δυο βιβλιοθήκες, ανάμεσα σε δυο κόσμους, ανάμεσα στο οργανωμένο σχέδιο και τη μουτζούρα στο χαρτί, ανάμεσα στη δομή και την έμπνευση, στο χάος και την επιμέλειά του, ανάμεσα στη διάρκεια και τη στιγμή. Προσπάθησα να αποκωδικοποιήσω την αλληλουχία των σκέψεων μου από τη στιγμή που την είδα. Οι συνειρμοί ήταν διαδοχικοί. Πρώτα ο αντικειμενικός κόσμος, ύστερα αμέσως το θαλασσοπούλι, η λογική που το σβήνει - όχι, αυτό μπροστά μου είναι μια γυναίκα, μια γυναίκα που προσπαθεί να σταματήσει ένα όχημα, όχι δεν μπορεί να κάνει αυτή την κίνηση κάθε φορά που θέλει να σταματήσει ένα ταξί, άρα η ιδιαιτερότητα της προκαλείται από την οικειότητα του φορέα στον οποίο απευθύνεται, δεν μπορεί λοιπόν να είναι ένας άγνωστος, ένας ταξιτζής, είναι κάποιος γνωστός της.
Η ποίηση σε ένα δέκατο του δευτερολέπτου είχε αντικατασταθεί από την ορθολογική ανάλυση. Ίσως αυτό να εξηγεί το γεγονός ότι στο σχολείο η μαγεία που μου εξασκούσαν οι γεωμετρικοί τόποι και το περιοδικό σύστημα ήταν καθαρά ποιητικής καταγωγής. Ίσως για αυτό, όταν ξαναγύρισα, στο σπίτι διαβάζοντας το εκτυπωμένο κείμενο, τράβηξα μια κάθετη γραμμή σε κάθε μια απ’ τις σελίδες και το ξανάρχισα από την πρώτη λέξη. Τα πλήκτρα έτρεχαν μόνα τους.

Ο Στέφανος κοίταξε το πρόσωπό του στον καθρέφτη και το μόνο που είδε ήταν ένα χορό αιμοσφαιρίων, κόκκινες ελλειπτικές τροχιές σχεδιασμένες θα λεγες με ένα χρώμα παχύρρευστο, να στάζουν ως κάτω στο νεροχύτη και να μεταφέρουν το γονιδίωμα του μαζί με μ’ εκείνο το παράξενο πλάσμα υδρογόνο δυο οξυγόνο στα άδυτα του δικτύου ύδρευσης.

Δούλεψα πυρετωδώς για τρεις ώρες κι όταν τέλειωσα, ένα θαλασσοπούλι κουνώντας τα μακριά φτερά με αργές ημιτονοειδείς κινήσεις, ήρθε να προσγειωθεί απαλά στον νεροχύτη του ήρωά μου.
Κοιτάχτηκαν στα μάτια, κι ύστερα χαμογέλασαν ο ένας στον άλλον σαν δυο παλιοί φίλοι.

28 comments:

TheMissKaten said...

kalimera Alexi,
auti einai i mageia tou syggrafea, grafei epi ores, paei gia tsigara, kai gyrnaei gia na prodosei tin palia tou empnefsi kai na kalosorisei tin nea!
ps1. tis xrostas ena euxaristirio sto vivlio, tis kopelas me tin xoreutiki kinisi!
ps2.sygxarhthria gia to blog. apolaustiko- den xortaineis na to diavazeis!

HollowSky said...

Καλημέρα Αλέξη,

μαγευτικός! Ποίημα! Να ΄σαι καλά.

Alexis Stamatis said...

thanks katen.
γιανη ευχαριστω,αντε καλο φθινόπωρο!

lakis said...

Η έμπνευση της στιγμής, η καλύτερη. Και την αποδίδεις πολύ καλά. Θα είχε ενδιαφέρον αν μπορούσαμε να καταγράψουμε όσες ιστορίες φτιάχνουμε στο κεφάλι μας για άγνωστους ανθρώπους, που απλά κάποια στιγμή τυγχαίνει να παρατηρήσουμε...

aggela said...

Πάντως ακόμα και όταν διάβαζα το βιβλίο δεν κατάλαβα γιατί έπρεπε να πειστεί ο αναγνώστης ότι ο Στέφανος άρχισε να την ερωτεύεται και να συνειδητοποιεί πόσο σημαντική είναι για αυτόν ώστε να μπει στο τριπάκι να ψάξει να τη βρει. Μου φάνηκε σαν να έμπαινε πολύ προσπάθεια σε αυτό τη στιγμή που η πλοκή δεν το είχε και τόσο ανάγκη. Θα μπορούσε να είναι ένα στοιχείο του χαρακτήρα του η έλλειψη αδιαφορίας για ότι συμβαίνει γύρω του ή ακόμα να ήταν αρκετή κινητήρια δύναμη το μυστήριο της εξαφάνισης ενός νέου ανθρώπου. Στη συνέχεια βέβαια με την εξέλιξη της πλοκής δεν θα μπορούσε να σταματήσει να την αναζητά εκτός αν ήταν εντελώς παχύδερμος.

Anyway, είναι μερικές σκέψεις μου. Το σημαντικό είναι ότι πραγματικά απόλαυσα και τα τρία βιβλία σου που έχω διαβάσει μέχρι στιγμής (ΜΦ, ΑΦ, ΟΘ) και μαζί με εμένα και όλοι οι γύρω μου. Να είσαι καλά και να γράφεις πάντα τόσο εμπνευσμένα!

ΟΛΓΑ said...
This comment has been removed by the author.
gatti said...

Μόνο ένας συγγραφέας θα μπορούσε να μεταφέρει τόσο μοναδικά μια στιγμή σαν αυτή. Η σύλληψή της είναι κάτι που μπορεί να επιτυγχάνουν πολλοί, η αποτύπωσή της όμως με λέξεις απαιτεί
ιδιαίτερες ικανότητες. Και αυτές τις διαθέτετε.

Υπέροχο κείμενο!

prasino liker said...

Καλησπερα και απο εμενα,
Επετρεψε μου να σου γραφω χρησιμοποιοντας ενικο.Σε διαβαζω καθε Κυριακη στο Εθνος .Tα κειμενακια σου καταπληκτικα.Σου αφιερωνω αυτο.
///Το ταλεντο ειναι η πιστη στη μουτζουρα σου,στην ιδια σου.....Τραβας απο το πιατο σου το κοκκαλο απο το ψαρι ,που μολις εφαγες και το κρεμας στον τοιχο....Μονο αν εισαι ταλαντουχος αυτο γινεται εργο τεχνης και εσυ Πικασο/////
Ριουιτσι Σακαμοτο
Ιαπωνας συνθετης κινηματογραφικης μουσικης.
Εσυ εισαι ταλαντουχος και σου αξιζουν συγχαρητηρια
Καληνυχτα

Alexis Stamatis said...

φιλε λακη εκει εξω ειναι ολα..

Alexis Stamatis said...

αγγελα αυτα ηταν "εωτερκα διεργασιες" κατα τη διαρκεια της συγγραφης. τωρα που το ξαναβλεπω μπορει να εχεις και δικιο, αλλα εκινο που ενδιεφρε στο παρον κειμενο ηταν αλλο.

Alexis Stamatis said...

ολγα gatti ευχαριστω

Alexis Stamatis said...

πρασινο λικερ, σ ευχαριστω, μονο σε ενικο ελπιζω εδω! εξαιρετικες οι φρασεις του Σακαμοτο..

LoulouBlu said...

τι υπέροχο κείμενο..

η παράγραφος που είναι παρμένη από το βιβλιο, μου έδωσε πριν από 2 χρόνια μια εικόνα, που τελικά έγινε το πιο αγαπημένο από τα διηγήματά μου..

είναι απίστευτο που επανέρχεσαι σε αυτή την ίδια παράγραφο..

Alexis Stamatis said...

λουλου σ ευχαριστω. αληθεια; κοιτα να δεις.. βολτες στην αθηνα προτεινω.

LoulouBlu said...

η Αθήνα έπαψε να αποτελεί πηγή έμπνευσης για μένα..
περνάω "εσωτερική" φάση τώρα..

αν κ θέλω σίγουρα να πάω στην έκθεση βιβλίου.. that might help!

prasino liker said...

Σιγουρα δεν χρησιμοποιω ευκολα ενικο.
Δεν σε γνωριζω για να εχω τοσο θαρρος.
Ομως το κειμενακι σου με αγγιξε και ετσι το θεωρησα πιο απλο απο μια τυπικοτητα.
Συγνωμη και Καληνυχτα
Παντα να εχεις επιτυχιες.

Βαγγέλης Μπέκας said...

Ευαισθησία.

Δημιουργία.

Κάθαρση.

prasino liker said...

Καταλαβαινω οτι ηταν ακαιρο αυτο που
εγραψα του Σακαμοτο.Ομως επρεπε να διευκρινησω ,οτι δεν αναφερομουν σε σας,αλλα σε ολους αυτους που πιστευουν οτι εχουν ταλεντο και γραφουν.Μια προσωπικοτητα σαν εσας δεν χρειαζεται την κριτικη απο μια απλη αναγνωστρια.
Επιτρεψετε μου να σας κερασω ενα πρασινο λικερ.

Alexis Stamatis said...

prasino liker το αντιθετο ειπα, εδω εννοειται ο ενικος και οι ιαπων εξαιρετικος.

ci said...

Μια πραγματικά ημερολογιακή στιγμή των blogs, και πολύ γοητευτική βέβαια!
Ευχαριστούμε.

georgia tsokou said...

Η Τέχνη είναι παντού γύρω μας. Αρκεί να έχουμε μάτια να τη βλέπουμε όταν μας κουνάει το χέρι.:-)
Από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενά σου...

Unknown said...

Tα ημερολογια του συγγραφεα (και του καθε δημιουργου) απο τα πλεον ενδιαφεροντα κειμενα. Αλεξη, γραψε ενα making of.... :)

ΥΓ. Αισθανθηκα πολυ ομορφα καθως, ψαχνοντας για αγγλικα βιβλια στο μεγαλυτερο bookstore του αεροδρομιου της Ζυριχης, επεσα επανω στην γαλλικη εκδοση του Μπαρ Φλωμπερ. Πολυ ωραια εκδοση και ήταν και σε εξαιρετικο σημειο....

Μπραβο φιλε, χρονια το ειχα παραπονο να βλεπω στο εξωτερικο βιβλια του καθε μυστηριου απο το πουθενα - αλλα οχι ελληνων!

Olyf said...

Η τελευταία παράγραφος του πόστ, έρχεται να συμπληρώσει πολύ όμορφα την ημιτελή μου εντύπωση κατά την ανάγνωση τής προηγούμενης (παραγράφου) που περιέχεται στο βιβλίο. Όταν τήν είχα διαβάσει ήταν σαν ν άκουγα ένα παλιό κομμάτι του Lou Reed απο τό Μagic n loss αλλά τώρα διαβάζοντας και το ημερολόγιο του συγγραφέα είμαι σίγουρη πώς ο Reed δεν μπορεί θα πρέπει νά αγαπούσε και τον Κάφκα.
Τό ποστ αυτό με βεβαιώνει πολύ όμορφα, πώς ίσως τελικά αυτό που λέμε καλλιτεχνική φαντασία δεν είναι παρά μιά ισχυρότατη μορφή λογικής, η οποία παρότι δεν είναι καθόλου τετράγωνη είναι εξαιρετικά λογική!

NatassaP said...

Αλεξάκο μου, εξαιρετικό!!!!!
Δύσκολο πράγμα να πιάσεις την στιγμή,
αλλά εσύ το έκανες!

Alexis Stamatis said...

citronela gorgia thanks για την υπομονη να διαβασετε ενα τοσο εκτεταμενο (για ποστ ) κειμενο. νουαντα θυμαμαι το σμσ σου! να τα πουμε.
νατασα μου σ ευχαριστω πολυ, περιμενω και τα δικα σου αντιστοιχα εικαστικα - γινεται;
ολιφ ειπαμε θελει και Αλγεβρα και Φωτια..

Anonymous said...

καλή συνεχεια αλέξη,

Eva Eksarhou said...

Καλημέρα σας, το θαλασσοπούλι είναι το πρώτο ποστ που διαβάζω στο blog σας. Α, έριξα και μια ματιά στις φωτογραφίες σας απ' την Βουδαπέστη. Μιας και γράψατε για μεταφορές και αντικαταστάσεις, δεν έχω πάει στην Βουδαπέστη αλλά η λέξη μου φέρνει πάντα στο μυαλό μια γυναίκα που μιλάει σ' έναν τηλεφωνικό θάλαμο ενώ έξω χιονίζει.

melissa said...

Είχα στο νου μου να αναζητήσω το blog σου και να που σήμερα βρέθηκε στο "δρόμο" μου. Είναι πολύ ενδιαφέρον και "γενναιόδωρο", συγχαρητήρια.
Στο "θαλασσοπούλι",που όπως βλέπεις διαβάζω με ενός χρόνου καθυστέρηση, περιγράφεις μαγικά πως οι καθημερινές διαδρομές μας στην πόλη ξαφνικά αποκτούν διαστάσεις ονείρου. Αλλά πίσω από τις λέξεις διαφαίνεται και η ποιητική σου διάθεση αυτού του καιρού. Να περιμένουμε νέα ποίηματα; Εύχομαι πως, ναι...