Θαλασσοπούλι

15 Οκτωβρίου 2002 , γύρω στις 5.30 το απόγευμα. Kαθόμουν μπροστά στον υπολογιστή μου και έγραφα. Δεν ήταν μια στιγμή πρωτογενούς δημιουργίας, αλλά η κοπιαστική εκείνη ώρα της εκ των υστέρων επεξεργασίας. Ήθελα να τονίσω κάποια στοιχεία του χαρακτήρα του Στέφανου στο σημείο όπου αμφιταλαντεύεται λίγο πριν την κρίσιμη σκηνή όπου θα πάρει την απόφαση να μπει στην περιπέτεια. Μπορεί ο λόγος για τον οποίο ο Στέφανος έμπαινε σ’ αυτό το εξαιρετικά επικίνδυνο παιχνίδι να ήταν σαφής - για πρώτη φορά ήταν αληθινά ερωτευμένος - αλλά το αίσθημα όφειλε να ενσταλλαχθεί σταδιακά στον αφηγηματικό ιστό, ο έρωτάς του έπρεπε να ποτίζει ολοένα και περισσότερο τις σελίδες, ώστε όταν θα έπαιρνε την σημαντική απόφαση, ο αναγνώστης να είναι απόλυτα πεισμένος για τη σημασία και την ένταση του κινήτρου. Έκοβα, έραβα, έπλεκα σχεδόν, ώσπου κάποια στιγμή θεώρησα ότι ο εσωτερικός μονόλογος του μπροστά στον καθρέφτη - ένα εγκεφαλικό stream of concioussness με τον ήρωα να αναλύει τα υπέρ και τα κατά της επικείμενης δράσης του - ήταν επιτέλους ικανοποιητικός και το apparent defeat, η μικρή οπισθοχώρηση, ο αρχικός του φόβος μπροστά στην πρόκληση, αποδιδόταν ακριβώς όπως τον είχα σχεδιάσει. Διάβασα ξανά τις τελευταίες σελίδες μπρος πίσω, κάνοντας διαρκή page up - page down, και τέλος πέρασα και τον ορθογράφο. Ξαναδιάβασα το απόσπασμα ολόκληρο. Μ’ άρεσε.
Ο υπολογιστής όμως, όσο βοηθητικό εργαλείο κι αν είναι, έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα. Η άψογη εμφάνιση του κειμένου στην οθόνη, με την στοίχιση των παραγράφων, την κατάλληλη γραμματοσειρά και την τέλεια διάταξη της ηλεκτρονικής σελίδας δίνουν στον συγγραφέα του την απατηλή εντύπωση του τελειωμένου. Έτσι, οι επαναλήψεις χάνονται ανάμεσα στις κατακόρυφες στήλες, οι χασμωδίες απορροφώνται στην άψογη εμφάνιση, οι ατεχνίες καμουφλάρονται πίσω από τις διαδοχικές επικολλήσεις και αντιγραφές. Με τον καιρό είχα ανακαλύψει μια απλή όσο και αποτελεσματική μέθοδο να ελέγχω για το πόσο η φαινομενική καθαρότητα της σελίδας αντανακλούσε και το περιεχόμενο. Η λύση ήταν απλή, στοιχειώδης θα ’λεγα: εκτύπωση. Εντολή print και οι σελίδες ήταν εκεί, θερμές ακόμη από την ακτινοβολία του λέιζερ, έτοιμες να διαβαστούν προσεκτικά και να διορθωθούν με τον τρόπο που θα επεξεργαζόταν κανείς ένα χειρόγραφο.
Αμ’ έπος αμ’ έργον λοιπόν. Ωστόσο, με το που πάτησα print, το πορτοκαλί φωτάκι του εκτυπωτή άρχιζε να αναβοσβήνει προειδοποιώντας με ότι το χαρτί είχε τελειώσει. Άνοιξα το συρτάρι που φυλούσα το πακέτο με τα Α4, δεν υπήρχε σελίδα. Ευτυχώς ήταν Τρίτη και τα μαγαζιά ήταν ανοιχτά. Σηκώθηκα, φόρεσα τα παπούτσια μου και βγήκα έξω.
Κατέβηκα την κατηφόρα, πέρασα τον φούρνο με την ξύλινη διακόσμηση, πάντα γεμάτο κόσμο, έστριψα δεξιά, χαιρετήθηκα με την ηλικιωμένη κυρία που μένει δίπλα μου - έσερνε το καροτσάκι από τη λαϊκή - περπάτησα λίγα ακόμη μέτρα και μπήκα στο φωτοτυπείο. Ο ιδιοκτήτης, ένας ξερακιανός άντρας μ’ έναν εξαιρετικά μακρύ λαιμό, εξυπηρετούσε μία κοπέλα από την Βακαλό που έβγαζε έγχρωμες φωτοτυπίες κάποιας εργασίας. Σε λίγο έβγαινα στην Ασκληπιού με το καθιερωμένο πεντακοσάρι πακέτο υπό μάλης. Η απόσταση ως το σπίτι ήταν τρία τεσσάρα διεκπαιρεωτικά λεπτά, ένας σχεδόν κενός χρόνος. Ασυναίσθητα έκανα μια μικρή προβολή στο μέλλον. Έβλεπα ήδη σε πρώτο χρόνο τον εαυτό μου να εφοδιάζει τον εκτυπωτή με την χάρτινη τροφή του και σε δεύτερο, στον καναπέ, να διαβάζει τον εσωτερικό μονόλογο του Στέφανου με το στυλό στο χέρι, όταν, ξαφνικά, την είδα.
Δεν αποτελούσε κάποια εξαίρεση στο οπτικό κάδρο ενός τυπικού απογεύματος στη γειτονιά. Ήταν απλά και φυσικά ενταγμένη στην καθημερινή σκηνή. Δεν υπήρχε τίποτα το ιδιαίτερο πάνω της, δεν την ξεχώρισα καν ως φυσιογνωμία. Ήταν μια σχετικά λεπτή, συνηθισμένη κοπέλα. Ό,τι συνέβη, έγινε σε δέκατα, εκατοστά του δευτερολέπτου. Στεκόταν στην άκρη του πεζοδρομίου, γύρω στα είκοσι μέτρα μπροστά μου. Η εκ των υστερών περιγραφή δεν μπορεί να αποδώσει το πως απορροφήθηκε αυτό που είδα, το πως η εικόνα της εισέδυσε μέσα μου και αντικαταστάθηκε αυτόματα, ή μάλλον παρέπεμψε αστραπιαία σε μια άλλη. Η κοπέλα είχε μισοσκύψει προς τον δρόμο και με το χέρι της έκανε μία κίνηση. Η όλη σκηνή παρέπεμπε στην χιλιοειδωμένη εικόνα ενός ανθρώπου που προσπαθεί να καλέσει ένα ταξί. Ωστόσο, το δεξί της χέρι, έτσι όπως ήταν τεντωμένο, αποσπασμένο από το υπόλοιπο κορμό, δεν ήταν στη συνηθισμένη στάση έκτασης, ή έστω δεν σχημάτιζε την χειρονομία εκείνη του επείγοντος, όταν ο καρπός ανεβοκατεβαίνει για να τραβήξει την προσοχή του ταξιτζή. Η γυναίκα έκανε μία εντελώς διαφορετική ενέργεια. Το μπράτσο ήταν σταθερό, ο καρπός έσπαγε με μια ασυνήθιστη χάρι και το χέρι εκτελούσε μία σχεδόν χορευτική, κυματοειδή κίνηση, με την παλάμη και τα δάχτυλα να κολυμπούν, να χαϊδεύουν τον αέρα, σαν... Αν συνέχιζα την παρομοίωση δεν θα μπορούσα να αποδώσω ότι ένιωσα εκείνη τη στιγμή. Γιατί δεν επρόκειτο για παρομοίωση, ούτε για παραπομπή. Ήταν αντικατάσταση, μεταφορά. Βλέποντας τη γυναίκα εκείνη να κάνει αυτή την αναπάντεχη, θεατρική σχεδόν, κίνηση στην άκρη του δρόμου, στο απειροελάχιστο εκείνο διάστημα που χρειάζεται η εικόνα για να συλληφθεί και να αναλυθεί στον εγκέφαλο, είχα ήδη δει ένα θαλασσοπούλι που μόλις έχει σηκωθεί από τη θάλασσα και προσπαθούσε να πετάξει προς τους ουρανούς. Δεν ήταν σαν θαλασσοπούλι, ήταν θαλασσοπούλι. Σε πείσμα της προφανούς αναντιστοιχίας της με την πραγματικότητα η εικόνα απλώθηκε εντελώς φυσιολογικά μέσα μου. Παρέμεινε για ένα φευγαλέο μερίδιο χρόνου κι ύστερα πέταξε προς τον κάδο ανακυκλώσεων του συνειδητού ανοιγοκλείνοντας με τη σειρά της τα φανταστικά φτερά της.
Η επόμενη ενέργεια ήταν διανοητική. Ήταν σκέψη. Αναλυτικότατη και ακραία ορθολογική. Από την θέση που ήμουν, λίγο πλάγια και στο εσωτερικό μέρος του πεζοδρομίου δεν μπορούσα να διακρίνω τα αυτοκίνητα που έρχονταν από πίσω. Η όλη στάση της κοπέλας, αν εξαιρέσουμε το παράδοξο της κίνησης, έμοιαζε ανθρώπου που θέλει να σταματήσει ένα ταξί. Ήταν δυνατόν όμως να επιλέγει αυτόν τον τρόπο; Είναι δυνατόν κάθε φορά που σταματούσε ένα ταξί να εκτελούσε αυτή τη μίνι - χορογραφία; Κάτι άλλο θα έπρεπε να συμβαίνει. Το θετικό κομμάτι του εγκέφαλου παρέδωσε αστραπιαία το συμπέρασμα. Η κοπέλα απευθύνεται σε κάποιον γνωστό της. Η χειρονομία είναι οικεία, επειδή ακριβώς απευθύνεται σ’ εκείνον. Το επόμενο χρονικό κλάσμα επιβεβαίωσε τις σκέψεις μου. Ένα μπλε Φίατ σταμάτησε μπροστά της, η κοπέλα μπήκε μέσα κι αμέσως αγκάλιασε τον οδηγό. Εκείνος πάτησε γκάζι και περνώντας μπροστά μου μου έριξε ένα βλοσυρό βλέμμα. Από την στιγμή που την πρωτοπρόσεξα δεν θα είχα προχωρήσει περισσότερο από τρία μέτρα.
Συνέχισα να βαδίζω σχεδόν μηχανικά, ώσπου αρχίζοντας ν’ ανεβαίνω την ανηφόρα, ξαφνικά κάτι άστραψε μέσα μου. Κάτι από καιρό θαμμένο, μια παιδική ανάμνηση, μια αίσθηση διχασμού ανάμεσα σε δυο βιβλιοθήκες, ανάμεσα σε δυο κόσμους, ανάμεσα στο οργανωμένο σχέδιο και τη μουτζούρα στο χαρτί, ανάμεσα στη δομή και την έμπνευση, στο χάος και την επιμέλειά του, ανάμεσα στη διάρκεια και τη στιγμή. Προσπάθησα να αποκωδικοποιήσω την αλληλουχία των σκέψεων μου από τη στιγμή που την είδα. Οι συνειρμοί ήταν διαδοχικοί. Πρώτα ο αντικειμενικός κόσμος, ύστερα αμέσως το θαλασσοπούλι, η λογική που το σβήνει - όχι, αυτό μπροστά μου είναι μια γυναίκα, μια γυναίκα που προσπαθεί να σταματήσει ένα όχημα, όχι δεν μπορεί να κάνει αυτή την κίνηση κάθε φορά που θέλει να σταματήσει ένα ταξί, άρα η ιδιαιτερότητα της προκαλείται από την οικειότητα του φορέα στον οποίο απευθύνεται, δεν μπορεί λοιπόν να είναι ένας άγνωστος, ένας ταξιτζής, είναι κάποιος γνωστός της.
Η ποίηση σε ένα δέκατο του δευτερολέπτου είχε αντικατασταθεί από την ορθολογική ανάλυση. Ίσως αυτό να εξηγεί το γεγονός ότι στο σχολείο η μαγεία που μου εξασκούσαν οι γεωμετρικοί τόποι και το περιοδικό σύστημα ήταν καθαρά ποιητικής καταγωγής. Ίσως για αυτό, όταν ξαναγύρισα, στο σπίτι διαβάζοντας το εκτυπωμένο κείμενο, τράβηξα μια κάθετη γραμμή σε κάθε μια απ’ τις σελίδες και το ξανάρχισα από την πρώτη λέξη. Τα πλήκτρα έτρεχαν μόνα τους.

Ο Στέφανος κοίταξε το πρόσωπό του στον καθρέφτη και το μόνο που είδε ήταν ένα χορό αιμοσφαιρίων, κόκκινες ελλειπτικές τροχιές σχεδιασμένες θα λεγες με ένα χρώμα παχύρρευστο, να στάζουν ως κάτω στο νεροχύτη και να μεταφέρουν το γονιδίωμα του μαζί με μ’ εκείνο το παράξενο πλάσμα υδρογόνο δυο οξυγόνο στα άδυτα του δικτύου ύδρευσης.

Δούλεψα πυρετωδώς για τρεις ώρες κι όταν τέλειωσα, ένα θαλασσοπούλι κουνώντας τα μακριά φτερά με αργές ημιτονοειδείς κινήσεις, ήρθε να προσγειωθεί απαλά στον νεροχύτη του ήρωά μου.
Κοιτάχτηκαν στα μάτια, κι ύστερα χαμογέλασαν ο ένας στον άλλον σαν δυο παλιοί φίλοι.