Γιορτή Βιβλίου: εκδήλωση για τα μπλογκς

Ζεστό βραδάκι, πολυς κόσμος, ωραία παρεα, (ευχαριστω Πέρσα, Ελένη, Τιτίκα, Νίκο, Βασίλη), μακαρι να χαμε χρόνο να συζητούσαμε και όλα οσα δεν προλάβαμε. Αρκετοι φίλοι από τα μπλογκς κι απ' τα λογοτεχνικά σαιτ, book attack, librofilo, ladychill, composition doll, Γλυκοφρύδης, Φασούλας, Ασημίνα, Ιωσήφ, Ανδριωτάκης κ.α.). Η επομενη συζήτηση ελπίζω να τους εχει στο πανελ.
Ιδου η εισηγηση:

Ο υπολογιστής μας έκανε όλους γραφιάδες, όπως σωστά προέβλεψε πριν την έκρηξη του Ίντερνετ ο Ουμπέρτο Έκο. Από τότε όμως κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Το διαδύκτιο είναι ένα ακόμη μέσο που δεν πρόκειται να σβήσει τους προκατόχους τους, όπως το ραδιόφωνο δε σκότωσε την εφημερίδα κι η τηλεόραση δεν έσβησε το ραδιόφωνο. Όμως, όπως κάθε μια από τις προηγούμενες εξελίξεις, έτσι και μέσα από το Νετ δημιουργήθηκαν σταδιακά κι άλλοι, πρωτόγνωροι τρόποι δημόσιας επικοινωνίας. Το μπλογκς ήταν από τις πιο επαναστατικούς.
Το μπλόγκινγκ είναι ένα είδος πειραματικής γραφής. Από τη μια ενέχει την πολυτέλεια μιας δωρεάν αυτοέκδοσης την οποία ο γράφων μπορεί να επιμεληθεί όσο θέλει μέχρι να την δημοσιεύσει κι από την άλλη διαθέτει την αυθεντικότητα μιας αυθόρμητης ηλεκτρονικής κραυγής. Αν συνυπολογίσουμε το διαδραστικό του μέσου, ο συνδυασμός των ποστ και των σχολίων σε βάθος χρόνου - με την παρορμητικότητα που συχνά εντείνει το δίκτυο - παράγουν ένα σύνθετο εξαιρετικά ενδιαφέρον αποτέλεσμα που ενσωματώνει ένα πλέγμα μεθόδων δημόσιας επικοινωνίας, που έως σημερα ήταν διακριτοί μεταξύ τους.
Ο Ιστός έχει τους δικούς του νόμους: δεν είναι βιβλίο, ούτε εφημερίδα. Ενέχει την δική του αφήγηση. Συντάσσεται με υπερκείμενα, με ενίοτε βίαια πετάγματα, με αναπάντεχες πτήσεις από ένα λινκ σε άλλο, με ασυνεχές μοντάζ. Δεν περιλαμβάνει μόνο λόγο, αλλά μουσική, εικόνα και βίντεο. Δομή υπάρχει, αλλά είναι διαρκώς «in progress».

Ως συγγραφέας με ρίζες στην αρχιτεκτονική, βρίσκω αυτήν την πολυεπίπεδη σύζευξη τόσων επικοινωνιακών ψηφίδων εξαιρετικά ελκυστική. Γι αυτό κάποια στιγμή, εντελώς αυθόρμητα έφτιαξα και το δικό μου ιστολόγιο.
Προσωπικά θεωρώ εαυτόν «φιλοξενούμενο» στην κοινότητα των μπλογκερς. Το μπλογκ για ενα συγγραφέα δεν αποτελεί ούτε «βήμα παρουσίασης των έργων του», ούτε ένα είδος φόρουμ με τους αναγνώστες του. Δημιουργεί ένα συν- δεσμό, μια χαραμάδα, μια δίοδο πρόσβασης, όχι μόνο για την (τόσο της μόδας) «κουζίνα της γραφής του», αλλά κυρίως για την ίδια του την αλήθεια, η οποία δεν αντικατοπτρίζεται μόνο με τα πεζά, τα ποιήματα, τα άρθρα.
Ένας συγγραφέας που γράφει επώνυμο μπλογκ, δεν είναι «προστατευμένος». Δεν υπάρχει πρεστίζ, ρόλος, τίτλος. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τον εαυτό του υπό μια εντελώς διαφορετική ιδιότητα. Δεν μιλάει ούτε μόνο με το έργο του, ούτε μόνο για το έργο του. Απελευθερώνεται και «ανεβάζει» ελευθέρα όλα εκείνα που τον έχουν ιντριγκάρει, χωρίς τον μανδύα της μυθοπλασίας, χωρίς την αρχιτεκτονική του επιμελημένου δοκιμίου, χωρίς την θεατρικότητα μιας συνέντευξης με διακριτούς ρόλους.

Όμως τα μπλογκ δεν αφορούν τόσο στους συγγραφείς ή στους δημοσιογράφους. Αφορούν κατά συντριπτικό ποσοστό στους «ανώνυμους» ιστολόγους, ( ο όρος δεν μου αρέσει γιατί κι ο κρυπτώνυμος επώνυμος είναι όπως όλοι μας) οι οποίοι, τουλάχιστον στο χώρο του βιβλίου, κάνουν τη διαφορά, ανοίγοντας το πεδίο για μια νέα αδιαμεσολάβητη επικοινωνία. Εκείνοι εξελίσσουν και θα εξελίσσουν το μέσο, εκείνοι θα δώσουν τον τόνο και την σημασία του. Κατά τη γνώμη μου μάλλον θα έπρεπε να είναι εκείνοι στη θέση μας σήμερα. Εδώ και ένα περίπου χρόνο έχουν εμφανιστεί στο δίκτυο αρκετά βιβλιοφιλικά μπλογκ, μέσα από τα οποια, όπως με χιούμορ δηλώνει ένας από τους πλέον γνωστούς, ο reader’s diggest, συντελείται «η εκδίκηση του αναγνώστη». Η ενεργοποίηση αυτή του αναγνώστη μέσα από το βήμα των μπλογκς ως σχολιαστή, κριτικού, ή απλά ως βιβλιόφιλου, δημιουργεί μια νέα σημαντική δυναμική στο χώρο. Η σχέση συγγραφέα- κριτικού-αναγνώστη, είναι από τις πιο «παγιωμένες», από τις πιο «μπετόν αρμέ» σχέσεις που μπορούν να αναπτυχθούν. Ο συγγραφέας γράφει το βιβλίο μόνος του, ο κριτικός το διαβάζει, γράφει επίσης μόνος του το σχόλιο του, αναγνώστης και συγγραφέας διαβάζουν βιβλίο και κριτική επίσης κατά μόνας. Συνήθως κανείς δεν επικοινωνεί με τον άλλο. Διαδραστικότης μηδέν.

Στη σχέση αυτή, το δίκτυο έρχεται να ανοίξει μια δίοδο, η οποια πλέον έχει αρχίσει να γίνεται αρκετά ουσιαστική, για να μην πω υγιώς ανταγωνιστική με την έντυπη βιβλιοφιλία. Το πιο θετικό είναι ότι οι περισσότεροι βιβλιόφιλοι μπλογκερς είναι άτομα έξω από το λογοτεχνικό «σινάφι», έξω από οποιαδήποτε συμφέροντα, με αποτέλεσμα μια φρέσκια, εξόχως δημιουργική παρέμβαση. Σε μια εποχή που το βιβλίο αντιμετωπίζεται ως ένα ακόμα προιον στην αγορά, με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται, η ελευθερία του ιστολογείν μπορει να παράγει ένα λόγο πέρα και πάνω από τους παγιωμένους συσχετισμούς.
Το θέμα είναι οι βιβλιόφιλοι μπλογκερς να διατηρηθούν στο χώρο ανάλυσης του ίδιου του βιβλίου, της εμβάθυνσης του κειμένου και της ποιητικής του στην ουσιαστική κριτική των μεθόδων προώθησης και των ζυμώσεων στο χώρο και όχι να περιπέσουν σ’ εκείνον της κοινωνικής συναναστροφής, στα περίφημα «περι του βιβλίου», που αποπροσανατολίζουν και ευτελίζουν το ζήτημα της λογοτεχνίας.
Διότι υπάρχουν ελάχιστες εξαιρέσεις, όπου, η δυνατότητα που δίνει η «μάσκα» σε ορισμένους κακόβουλους, δημιουργεί μια «παραβιβλιοφιλική» ατμόσφαιρα, που αρχίζει ως «μπουκ τσατ» του αφρού και ενίοτε φτάνει έως και στη χυδαιότητα. Μια ατμόσφαιρα που αναπαράγει μεγεθυσμένη την γνωστή παθολογία του «περι του βιβλίου» χώρου. Που πινει κανεις τον καφε του, σε ποιες εκδηλώσεις παει (προσωπικα "κατηγορηθηκα" - scripta manent - οτι "είμαι γνωστός" επειδή συχναζω σε εκδηλωσεις περιοδικου στις οποιες δεν εχω παει ποτε μου εκτός μιας φοράς, αλλά και επειδη (sic) "κανω παρεα με "συνομηλίκους συγγραφεις" [τους οποιους βεβαια περναω από 10 έως 18 χρόνια(!)] από υποτιθεται "σοβαρο" βιβλιοφιλο σε υποτιθεται "σοβαρό" ποστ).

Κάθε νέο περιβάλλον φέρει δυστυχώς και το ροζ κορδελάκι του στον ιστό. Γι αυτούς τους λόγους δυο φορές ήμουν έτοιμος να κλείσω το μπλογκ, αλλά τελικά αποφάσισα πως ένας δυο κακοήθεις δεν θα ορίσουν την κατάσταση. Τρολ υπάρχουν παντού στο δίκτυο, χωρίς φυσικά τη γοητεία των σκανδιναβικών τους προγόνων. Δεν μπορείς βέβαια να λογοκρίνεις ένα ελεύθερο χώρο. Το στοίχημα είναι ο χώρος να κάνει από μόνος του τη αυτορρύθμιση του.

Η συντριπτική πλειοψηφία όμως των βιβλιοφιλων μπλογκερς είναι άνθρωποι των οποίων η σχέση με το βιβλίο είναι σχέση ζωής και μέσα από αυτή την ενασχόληση δημιουργουν σταδιακά έναν νέο γόνιμο περιβάλλον, όπου ο αναγνώστης είναι ο βασιλιάς, δίνοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες τους αλλά και, γιατί όχι, στους υπόλοιπους παράγοντες του βιβλίου να δουν τα πράγματα όπως αναπτύσσονται εκτός του συνεκτικού κελύφους της αγοράς. Τα μπλογκς εν γένει, ως νεόφερτο μέσο, είναι φυσικό να υποφέρουν από παιδικές ασθένειες, οι οποίες πιστεύω πως είναι συμπτώματα της ίδιας της τεχνολογικής έκρηξης, της απότομης εκθετικής εκτίναξης σ’ ένα νέο γενναίο κόσμο όπου οι «ισμοί» έδωσαν μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα τη θέση τους στα «τρία w», την διαδραστικότητα και την εικονικότητα. Πολλούς τους θάμπωσε το ίδιο το παιχνίδι και αμέλησαν να ενσωματώσουν τους κανόνες του (γιατί κάθε ελεύθερο σύστημα έχει και τέτοιους, όσο κι αν αυτοί αναπτύσσονται ταυτόχρονα μαζί του). Η κάθετη τομή στη δημόσια επικοινωνία (γιατί περί τέτοιας πρόκειται) δεν μπορει να γίνει φυσικά αναίμακτα. Από την αλάνα στο ψηφιακό γήπεδο η απόσταση είναι μεγάλη, και μπορεί ενίοτε ο παικτης να παρασυρθεί νομίζοντας πως αυτόματα θα παίξει μεγαλη «μπάλα». Εξ ου και τα όποια «φάουλ». Η ουσία είναι ότι ακόμα ψελλίζουμε. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον και μοναδικό ίσως, είναι πως το ίδιο το μέσο, συνεργάζεται και εξελίσσεται ταυτόχρονα με τον χρήστη σε τρομερά γρήγορους ρυθμούς, κάτι πρωτόγνωρο για τη δημόσια επικοινωνία. Ταυτόχρονα, ο χώρος του βιβλίου βρίσκει μια εξαιρετική ευκαιρία, να ξεφύγει από τις αγκυλώσεις του και να ανοιχτεί σε ένα τοπίο ελευθερίας.
Οι «μπλογκεράτι» αρχίζουν και στην Ελλάδα να αποτελούν μια σημαντική δύναμη στο χώρο του βιβλίου και μέσα από την σταδιακά αποκτούμενη αυτοσυνειδησία ανεβάζουν σταθερά το επίπεδο τους. Και καλό είναι να τους διαβάζουμε. Διαβάζουμε τα βιβλιόφιλα μπλογκ για τη δυνατότητα που έχουν να «ψιλοκοσκινίζουν» τον αιθέρα των μιντια, να δημιουργούν ενδιαφέρουσες συγκρίσεις, να παροτρύνουν σε συζητήσεις επιπέδου, να προτείνουν καλά βιβλία που δεν βρίσκουν εύκολα τον δρόμο τους στην αγορά. Το διαδυκτιο είναι ένας ανοιχτός κόσμος που μας καλεί όλους. Ας το χρησιμοποιήσουμε έξυπνα αποφεύγοντας τις όποιες παγίδες.
Βέβαια στις παγκοσμιοποιημένες μας ημέρες, δεν θα αργήσει η εποχή που ο εκδοτικός κόσμος θα χτυπήσει την ψηφιακή πόρτα των βιβλιόφιλων μπλογκς. Κι εκεί θα τεσταριστεί και η ηθική και το βάθος και εν τέλει η ανεξαρτησία του μέσου.

YΓ. Καλη αρχή και στο πρωτο βιβλιόφιλο μπλογκ που προερχεται από τον χωρο της έντυπης κριτικής. Η "Βιβλιοθήκη" της Ελευθεροτυπίας ιστολογεί εδω: http://vivliothiki.wordpress.com/