Wednesday, August 17, 2011

My American trip (κεφ. 17)

www.thea.gr

Το ΜοΜΑ στο κεντρικό Μανχάταν

Ήταν ένα μουσείο που δεν είχα δει ποτέ και Nέα Υόρκη δε νοείται δίχως ΜοΜΑ!




Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του "Αμερικάνικη Φούγκα", το οποίο απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών, ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης διέσχισε την Αμερική απ’ άκρη σε άκρη το 2008. Φανατικός ταξιδιώτης και όχι τουρίστας, κάθε εβδομάδα καταγράφει στο thea τις εμπειρίες του από εκείνο το «ταξίδι ζωής»- και παίρνει και εμάς μαζί του.



Το Μουσείο της Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης είναι πιο γνωστό ως MoMA (από τα αρχικά toy The Museum of Modern Art). Βρίσκεται στο Nο 11 της Δυτικής 53 Οδού, μεταξύ της Πέμπτης και Έκτης Λεωφόρου. Για να φτάσω μου πήρε μισή ώρα με τις αλλαγές από το Ιστ Βίλατζ. Βρισκόμουν μπροστά από ένα Μουσείο το οποίο οι απανταχού art connoisseurs θεωρούν ως εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο της Τέχνης.

«The Dance I» του Ανρί Ματίς (1909)

«Demoiselles d'Avignon», του Πάμπλο Πικάσο (1907)

«Έναστρη Νύχτα» του Βίνσεντ βαν Γκογκ (1889)

Είχα κάνει από νωρίς το homework μου και ήξερα ότι το Μουσείο, εκτός από τις περιοδικές εκθέσεις του, διαθέτει έργα αρχιτεκτονικής και ντιζάιν, ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, χαρακτικά, ταινίες, ηλεκτρονικά μίντια και ένα σπάνιο αρχείο το οποίο περιέχει 300.000 βιβλία και υλικό από 70.000 καλλιτέχνες.

Λίγη ιστορία για να μπούμε στο νόημα: Η ιδέα του Μουσείου αναπτύχθηκε το 1928 από την Άμπι Όλντριτς Ροκφέλερ, τη γυναίκα του Τζον Ντ. Ροκφέλερ Jr. -της γνωστής οικογενείας-, ο οποίος έχοντας άλλες, πιο πεζές ασχολίες -να βγάζει δις- δεν ενστερνιζόταν και πολύ τις φιλότεχνες ιδέες της συζύγου του που μαζί με τις φίλες της Λίλι Π. Μπλις και Μαίρη Κουίν Σάλιβαν -γνωστές ως «Οι Κυρίες»- νοίκιασαν ένα χώρο και έστησαν τα θεμέλια του θρύλου που σήμερα ονομάζεται MoMA. Η πρώτη έκθεση μάλιστα δεν ήταν κι ότι- ότι: περιείχε έργα των Βαν Γκογκ, Γκογκέν, Σεζάν και Σερά... Το Μουσείο από τότε πέρασε πολλές φάσεις ώσπου το 1997 ο Γιαπωνέζος αρχιτέκτονας Yoshio Taniguchi κέρδισε έναν σημαντικό διαγωνισμό για την εκτέλεση του επανασχεδιασμού του.

Ένας από τους βασικούς λόγους που πήγαινα ήταν και για να περάσω λίγη ώρα μπροστά σε τέσσερις πίνακες της μόνιμης συλλογής που θεωρούνται από τα αριστουργήματα της σύγχρονης τέχνης και αποτελούν και επίτιμα μέλη του αγαπημένου μου top 10 της ιστορίας της Ζωγραφικής: τις «Demoiselles d'Avignon», του Πάμπλο Πικάσο (1907), την «Έναστρη Νύχτα» του Βίνσεντ βαν Γκογκ (1889), το «The Persistence of Memory» του Σαλβατόρε Νταλί (1931) και το «The Dance I» του Ανρί Ματίς (1909). Οι «Δεσποινίδες» του Πικάσο μοιάζουν ακόμα συγκλονιστικές, κανένας πίνακας δεν επέφερε μια τόσο συνταρακτική αλλαγή στο χώρο της τέχνης. Το σοκ του νέου. Η «Έναστρη Νύχτα» είναι μια καλειδοσκοπική φαντασίωση ενός δίχως όρια νου... Το τριπ του άρρητου. Στο έργο του Νταλί αποτυπώνεται ο απόλυτος σαρκασμός στην επιστήμη. Το λιώσιμο του Χρόνου. Και στον Ματίς η αρμονία και το χρώμα φτάνουν στην αποθέωσή τους. Η Αρχαία Μαγεία.

Η θέα από τα παράθυρα του Μουσείου

Στο εσωτερικό του ΜοΜΑ

Όμως ένας από τους σημαντικούς λόγους που πήγα στο ΜοΜΑ ήταν πως η τρέχουσα έκθεση του Μουσείου ήταν αφιερωμένη σ’ έναν ακόμη αγαπημένο μου ζωγράφο: τον γερμανό εξπρεσιονιστή Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ και τις περίφημες «Σκηνές δρόμου» του: έργα της περιόδου 1913-1915. Αυτή η σειρά των 7 πινάκων θεωρείται από τους ειδικούς το υψηλότερο σημείο της καριέρας του μεγάλου ζωγράφου. Το MoMA την διάνθισε με εξήντα σχετικά χαρακτικά και σχέδια. Την εποχή της διαμονής του στο Βερολίνο η επίδραση της ζωής στην μητρόπολη έφερε μια δραματική αλλαγή στη δουλειά του σπουδαίου καλλιτέχνη. Η ανάγκη του για επανάσταση κατά της ακαδημαϊκής ζωγραφικής και τους συντηρητικούς νόμους της μπουρζουαζίας βρήκαν το κατάλληλο έδαφος στην ίδια την ενέργεια τις πόλης, τις οξείες προοπτικές και το καυστικό χρώμα - εργαλεία που ο Κίρχνερ χρησιμοποίησε με ιδιαίτερη μαεστρία. Η ζωή στους δρόμους, τα φώτα, οι γωνιές, οι πόρνες, τον ενέπνευσαν για μια σειρά από σημαντικούς πίνακες γεμάτους ζωή, ενέργεια, φθορά, παρακμή, αλλά και την αίσθηση του επερχόμενου κίνδυνου που χαρακτήριζαν το Βερολίνο την αυγή του Πρώτου Παγκοσμίου πόλεμου.

«Σκηνές δρόμου» του Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ (1913-15)

Είναι σπάνιοι οι καλλιτέχνες που διαθέτουν τόσο οξυμμένη αίσθηση του «εδώ και τώρα» όπως ο Κίρχνερ. Ένα «ήθος» το όποιο δεν απασχολείται με τις επιπτώσεις των πράξεων που περιγράφει το εκάστοτε σήμερα στην επομένη μέρα, χρόνο ή δεκαετία – μια τόλμη για σκηνές όπου η παρακμή και η άγνοια μπορούν ελευθέρα να βασιλεύουν μέσα στην αυταπάτη του «ενθάδε».

Μια έκθεση από τις πιο ειλικρινείς, δυνατές και mind-blowing που έχω δει στη ζωή μου, σήμερα που την ανακαλώ με κάνει να σκέφτομαι πόσο η συναισθηματική αποστασιοποίηση -κάτι που κυριαρχεί στις μέρες μας- είναι μια αργή αυτοκτονία, αλλά και ποσό ευεργετικό είναι να είναι η τέχνη μια επείγουσα ανάγνωση της θερμοκρασίας των καιρών από ευαίσθητους δέκτες που αντί να ομφαλοσκοπούν το δήθεν και το «τρήθεν», να διαγιγνώσκουν το «τρωθέν» και να το αναπαράγουν όπως γράφει μέσα τους…


Photos: credit visualphotos.com

No comments: