Posts
Ground Zero
O Αλέξης Σταμάτης στo «Βίλατζ» και το «Ground Zero»
 | Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Αμερικάνικη Φούγκα», το οποίο απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών, ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης διέσχισε την Αμερική απ’ άκρη σε άκρη το 2008. Φανατικός ταξιδιώτης και όχι τουρίστας, κάθε εβδομάδα καταγράφει στο thea τις εμπειρίες του από εκείνο το «ταξίδι ζωής»- και παίρνει και εμάς μαζί του. |
23.9.2008
Την επομένη μέρα θα έφευγα για τη δεύτερη εκδήλωσή μου στην Αμερική. Ήταν στο Πανεπιστήμιο Γέιλ στο Νιού Χέιβεν. Ήταν σχετικά κοντά, θα πήγαινα με το τρένο. Είχα βέβαια λίγο αγωνία, Ivy League ήταν αυτό. Για όσους αναρωτιούνται, το Ivy League συνιστούν 8 ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί οργανισμοί ανώτατης παιδείας -τα πανεπιστήμια Brown, Columbia, Cornell, Dartmouth, Harvard, Princeton, University of Pennsylvania και Yale- , αλλά ο όρος υπαινίσσεται κι άλλα, όχι τόσο υψιπετή πράγματα, όπως εκλεκτισμό και κοινωνικό ελιτισμό.
Έτσι λοιπόν βγήκα μια βόλτα για να ξεσκάσω. Σκόρπιες νεοϋορκέζικες εικόνες. Γκρίνουιτς Βίλατζ αυτή τη φόρα. Το «Βίλατζ» είναι η πρωτεύουσα των απανταχού «μποέμ» και το μέρος που γεννήθηκε το κίνημα των Μπιτ της ανατολικής ακτής. Για να μην πούμε για τους δεκάδες σταρ που άρχισαν την καριέρα τους στα κλαμπ της περιοχής τις δεκαετίες ’50, ’60, ’70: Μπομπ Ντίλαν, Τζίμι Χέντριξ, Μπάρμπρα Στρέισαντ, Peter Paul and Mary, The Lovin' Spoonful, Simon & Garfunkel, Τζάκσον Μπράουν, Τζέιμς Τέιλορ, Τζόαν Μπαέζ, The Velvet Underground, Ρίτσι Χέβενς, Τζόνι Μίτσελ, Νίνα Σιμόν…
 Κανάλ Στριτ, Τσάιναταουν |  Ο δρόμος Bleecker στο Γκρίνουιτς Βίλατζ |
Φυσικά, όπως κάθε εμβληματικός τόπος, έχει εμπορευματοποιηθεί και η θρυλική ταμπέλα των σίξτις τού έχει ακυρώσει ό,ποια εκσυγχρονιστική κατεύθυνση… Ωστόσο, κάθε φόρα που περιπλανιέμαι στους δρόμους του κάτι μου κάνει…
Στη γωνία της Εβδόμης με την Ενδέκατη οδό πρόσεξα μια ηλικιωμένη γυναίκα με μπικουτί που περπατούσε αγκαλιά μ’ ένα μικρό σκυλάκι και του μιλούσε αδιαφορώντας για οτιδήποτε συνέβαινε γύρω της. Στη διασταύρωση με την οδό Μπλίκερ, μύρισα τις υπέροχες μυρωδιές που έβγαιναν από ένα ημιυπαίθριο ζαχαροπλαστείο. Πιο κάτω υπήρχε ένα μαγαζί με παιδικά παιχνίδια αντίκες. Στη βιτρίνα ο Λόουν Ρέιντζερ κι ο Τόντο φτιαγμένοι από μολύβι. Σ' ένα τοίχο είδα ένα γκράφιτι: «Get USA out of New York» (Διώξτε την Αμερική από τη Νέα Υόρκη). Πολύ σωστό. Η Αμερική δεν έχει καμιά σχέση με τη Νέα Υόρκη. Το «Μήλο» είναι μια πόλη πέραν του κράτους στο οποίο ανήκει.
Πήρα την Μπλίκερ δεξιά κι από κει, μέσω της Γουέστ Μπρόντγουεϊ, κατέβηκα στην Κανάλ Στριτ, στην Τσάιναταουν, όπου επικρατούσε πανζουρλισμός. Περνούσα σχεδόν σπρώχνοντας τους περαστικούς, με τη μυρωδιά των κινέζικων μπαχαρικών να μου σπάει τη μύτη, προσπερνώντας καταστήματα ηλεκτρονικών, υπαίθριους πωλητές και φτηνά παζάρια, βαδίζοντας πάνω στις κακοαρμολογημένες πλάκες των πεζοδρομίων που κάλυπταν το ίδιο χώμα, εκεί που πεντακόσια χρόνια πριν θα ’ταν σημαδεμένα τα κρυφά μονοπάτια των Ινδιάνων πριν τα πατήσουν με τα εξευγενισμένα ξύλινα παπούτσια τους οι πρώτοι Ολλανδοί άποικοι.
Ο Χώρος Μηδέν
Φτάνοντας στην οδό Μπρόντγουεϊ, την πήρα ως κάτω στο Σίτι Χολ Παρκ κι από κει στα αριστερά του είδα τη γέφυρα του Μπρούκλιν να δεσπόζει πάνω από τον ποταμό Χάτσον. Λίγα τετράγωνα δεξιά βρίσκονταν το Ground Zero- ο Χώρος Μηδέν. Πριν τέσσερα χρόνια ήμουν ξανά εδώ. Ο ίδιος φράχτης εργασιών, οι ίδιες φωτογραφίες της ιστορίας του Διεθνούς Κέντρου Εμπορίου, που κατέληγαν ως το τέλος, ως την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου. Και φυσικά, η ίδια αίσθηση πως ο «κενός χώρος» είναι πολύ μικρός σε σχέση με το γιγαντιαίο της καταστροφής. Η αύρα του τοπίου είχε κάτι που καταργούσε το χρόνο. Ο ήλιος έπεφτε κάθετα στο τοπίο, το οποίο, επτά χρόνια πριν σκίαζαν οι πύργοι, σαν η καταστροφή να είχε απελευθερώσει το φως. Ο τόπος έμοιαζε μ’ ένα μεγάλο υπαίθριο θέατρο, στο οποίο όλα τα σκηνικά είχαν καεί. Τα γειτονικά κτίρια – σε κάποια από τα οποία ήταν ακόμα ορατές οι συνέπειες της επίθεσης – φάνταζαν σαν τεράστιες κερκίδες που πλαισίωναν μια αρένα θανάτου. Τρύπα στη γεωγραφία, θα ’λεγε ο Σαββόπουλος.
Η Φούγκα και πάλι:
Ο Χώρος Μηδέν. Δεν ένιωθε ούτε έχθρα, ούτε δέος, ούτε τρόμο, ούτε καν περιέργεια. Ο θάνατος είχε διολισθήσει μέσα απ’ τις γνωστές εικόνες της τηλεόρασης κι είχε απορροφηθεί. Ο Χώρος Μηδέν, ο Ου Τόπος, αποφλοίωνε τα πάντα όπως κάθε νεκρός τόπος της Ιστορίας. Ο παρατηρητής στέκονταν μόνος, στο τίποτα, με τη συναίσθηση του εαυτού του απέναντι σ’ ένα θανατερό κενό, αποκαθαρμένο από το αίμα. (…) Ακριβώς απέναντι, στο φράχτη της εκκλησίας του Αγίου Παύλου, υπήρχαν δεκάδες σημαίες. (…) Στα κάγκελα του φράχτη ήταν δεμένα εκατοντάδες μηνύματα σε μπλουζάκια, σε κομμάτια πλαστικό, σε χαρτάκια, σε φελιζόλ. Σε μια σκαλωσιά είδε ένα γκράφιτι που εκ πρώτης όψεως έμοιαζε αταίριαστο στο χώρο: Mets Suck! Οι Μετς βρωμάνε! Εκείνο όμως που ήταν γραμμένο από κάτω ήταν απείρως πιο εντυπωσιακό: «Oh, Death, thou comest when I had thee least in mind»- Ω Θάνατε, ήρθες τη στιγμή που σε είχα λιγότερο στο μυαλό μου.
 Το έργο Double Check |  Φωτογραφίες θυμάτων της 9/11 |  Ο Σταυρός στο Χώρο Μηδέν |
Photo Credit: visualphotos.com
Στη Λίμπερτι Πλάζα χάζεψα για λίγο το μπρούτζινο άγαλμα ενός επιχειρηματία που ανοίγει την τσάντα του καθισμένος σ’ ένα παγκάκι (τι ειρωνεία, δυο τετράγωνα μακριά από το χρηματιστήριο), ένα έργο του Σιούαρντ Τζόνσον από το 1982. Το έργο λέγεται «Double Check» κι έχει κι αυτό τη μικρή 9/11 ιστορία του. Όταν έπεσαν οι πύργοι κι όλα καλύφθηκαν από στάχτη, οι πυροσβέστες είδαν έναν άνθρωπο καθισμένο σ’ ένα παγκάκι μέσα σε σοκ και απόγνωση. Μέσα στον πανικό, τον πλησίασαν για να τον βοήσουν και κατάλαβαν πως δεν ήταν παρά ένα άγαλμα.
Όποιος θέλει να καταλάβει καλύτερα αυτή την τραγωδία ας διαβάσει το βιβλίο του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ «Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά», (Μελάνι 2009). Γιατί το να διαβάζεις λογοτεχνία δεν είναι για μια απόδραση από τη ζωή. Είναι για να βρίσκεις τη ζωή εκεί που είναι.
Ύστερα γύρισα πίσω στο μικρό μου δωματιάκι. Ξεκούραση, γιατί την επόμενη έχει New Haven και Yale.
No comments:
Post a Comment