Posts
|
|
Κεφάλαιο 20: O Αλέξης Σταμάτης στο Whitney Museum
 | Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του "Αμερικάνικη Φούγκα", το οποίο απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών, ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης διέσχισε την Αμερική απ’ άκρη σε άκρη το 2008. Φανατικός ταξιδιώτης και όχι τουρίστας, κάθε εβδομάδα καταγράφει στο thea τις εμπειρίες του από εκείνο το «ταξίδι ζωής»- και παίρνει και εμάς μαζί του. |
2.10. 2008
Το Whitney Museum of American Art, γνωστό ως «the Whitney», είναι ένα διαμάντι της Νέας Υόρκης που στεγάζεται στη γωνία Madison Avenue και 75th Street. Το Μουσείο εστιάζει στη σύγχρονη αμερικανική τέχνη και η μόνιμη συλλογή του περιλαμβάνει 18.000 έργα μιας πληθώρας από μίντια.
Η Gertrude Vanderbilt Whitney, η όποια ίδρυσε το Μουσείο ήταν και η ίδια γλύπτρια και συλλέκτης έργων τέχνης. Η γυναίκα, ως προστάτης των τεχνών, είχε και την ευγενή μανία του να σποτάρει το «νέο». Το 1918 σε πρώτη φάση δημιούργησε το «Whitney Studio Club», έναν χώρο έκθεσης για την προβολή των αβανγκάρντ μη αναγνωρισμένων αμερικανών καλλιτεχνών. Αφού συνέλεξε 700 έργα, το 1929 προσφέρθηκε να τα χαρίσει στο Metropolitan Museum of Art, όμως, το Μουσείο αρνήθηκε ευγενικά τη δωρεά. Έτσι η Whitney, σοφά ποιούσα, αποφάσισε να ανοίξει το δικό της Μουσείο που να αφορά φόρα αποκλειστικά στην αμερικανική τέχνη. Το 1931 ο αρχιτέκτονας Noel L. Miller αναμόρφωσε τρία σπίτια στην West 8th Street στο Greenwich Village και στέγασε τη συλλογή. Το 1954 το Μουσείο μεταφέρθηκε σε ένα μικρό οικοδόμημα πίσω από το ΜΟΜΑ και, εν τέλει, το 1966, μεταστεγάστηκε στη θέση που βρίσκεται και σήμερα, σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κτίριο που κτίστηκε μεταξύ 1963–1966 από τους Marcel Breuer και Hamilton P. Smith.
Η αρχιτεκτονική του οικοδομήματος είναι της «μοντέρνας σχολής» με χαρακτηριστικό γρανίτη στην όψη και σήμα κατατεθέν τα φουτουριστικά «ανάποδα παράθυρα». Το Whitney όμως, σκέφτεται και τον μέλλον του: ετοιμάζει και νέο κτίριο σε σχέδια του μέγα Renzo Piano στο Meatpacking District στο Lower Manhattan που θα είναι έτοιμο το 2015.
| | | |
| Whitney Museum of American Art |
Τη μέρα που πήγα θυμάμαι, είχε έναν εξαιρετικά περίεργο καιρό κι ένα φως που διαρκώς άλλαζε. Πήγα χωρίς να ξέρω τι έχει κι έπεσα σε μια έκθεση του Πολ Μακ Κάρθι, ενός από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της γενιάς του. Βρέθηκα μπροστά σε παράξενες εγκαταστάσεις που επεδίωκαν να σε κάνουν να χάνεις τον προσανατολισμό σου χρησιμοποιώντας καθρέφτες που στροβιλίζονταν, προβολές και διαρκώς μεταβαλλόμενους χώρους. Not bad, αλλά περισσότερο ένα εγκεφαλικό παιχνίδι που δε με συγκίνησε.
Στο Whitney όμως, συμβαίνει και κάτι άλλο που (κακώς) δεν ήξερα. Υπάρχουν και μερικά από τα ωραιότερα έργα ενός καλλιτέχνη που είναι από τους πολύ αγαπημένους μου: του Έντουαρντ Χόπερ. Κι επειδή τίποτα δεν είναι τυχαίο, το μυαλό μου πήγε και πάλι στο βιβλίο. Θυμήθηκα μια σκηνή που είχα βάλει να εκτυλίσσεται σε ένα Μουσείο στο Σικάγο. Ο ανώνυμος ήρωας της Φούγκας μπροστά στο αριστούργημα του Χόπερ.
|
|
Σε λίγη ώρα βρίσκονταν απέναντι στον πιο διάσημο πίνακα του Έντουαρντ Χόπερ: «Τα γεράκια της νύχτας». Μια νυκτερινή σκηνή σ’ ένα μπαρ - φαγάδικο, κλεισμένο με γυαλί από τον υπόλοιπο κόσμο, με τρεις ξενύχτηδες, δυο άντρες και μια γυναίκα, χαμένοι ο καθένας στον δικό του κόσμο. Ο φωτισμός του χώρου από λάμπες φθορίου έδινε ένα δραματικό τόνο στη σύνθεση, τονίζοντας τη μοναξιά των πελατών. Το μαγαζί εξέπεμπε μια απόκοσμη λάμψη, σαν ένας φάρος σε μια σκοτεινή γωνία ενός δρόμου. Οι τέσσερις - μαζί με τον μπάρμαν - ανώνυμες φιγούρες έμοιαζαν αποκομμένες, τόσο από τον παρατηρητή όσο και μεταξύ τους.
«Από τότε που έφυγα από το σπίτι», είπε η Λόρα, «είχα αυτή την εικόνα σε πόστερ σε κάθε δωμάτιο που έμενα. Πρόσεξε, το μαγαζί είναι εντελώς κλειστό. Δεν υπάρχει τρόπος να μπεις, ούτε να βγεις».
«Μου φαίνεται πως οι άντρες έχουν έρθει για τη γυναίκα. Στην επόμενη σκηνή θα της μιλήσουν».
«Μπα, όχι. Κι οι τρεις τους είναι σαν πουλιά. Τρία φυλακισμένα πουλιά, πίσω από το γυαλί. Έτσι ένιωθα κι εγώ. Ένα πουλί σε γυάλινο κλουβί που χτυπάει συνέχεια το κεφάλι του στο τζάμι».
| Έντουαρντ Χόπερ: «Τα γεράκια της νύχτας» |
| Έργα του Πολ Μακ Κάρθι |
|
Στο Whitney όμως, εκτός των άλλων υπάρχει ένα πραγματικά συγκλονιστικό του έργο: το Early Sunday Morning. Εδώ, με ένα μόνο σκούρο παραλληλόγραμμο, ο Χόπερ καταδεικνύει την απειλή του ουρανοξύστη που σκιάζει με τον όγκο του το παραδοσιακό αμερικανικό οικοδόμημα, ενώ η απουσία των ανθρώπων δίνει στη σύνθεση μια άγρια δύναμη. Εάν δεν υπήρχε αυτό το μικρό μαύρο σχήμα θα μιλάγαμε για έναν τελείως διαφορετικό πίνακα.
Όλη η τέχνη του Χόπερ βασίζεται στη μοναδική χρήση του φωτός. Από λευκό μεσημεριάτικο φως που λούζει τη βιτρίνα ενός μαγαζιού, θαμπό λυκόφως γεμάτο ζέστη και θρήνο που κατακάθεται στην πόλη, ως φέτες από το κρύο φως μιας νυκτερινής λάμπας που πέφτει σ’ έναν τοίχο. Ο ίδιος κάποτε είπε ότι το μόνο που τον ενέπνεε ήταν να ζωγραφίζει «το φως του ήλιου στο πλάι ενός σπιτιού». Μ’ αυτή την ταπεινή φιλοδοξία κατάφερε να θεωρείται σήμερα ο εμβληματικός ζωγράφος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Βγήκα στο δρόμο νιώθοντας το Νεοϋορκέζικο φως του 21ου αιώνα να λούζει τους γρανίτες, τα τζάμια και την άσφαλτο -σε μια εντελώς άλλη ατμόσφαιρα. Κι ένιωσα μια παράξενη, εσωτερική ανάγκη για το δικό μας, το Αττικό. Την ίδια στιγμή σκέφτηκα πως άραγε θα ζωγράφιζε ο Χόπερ, αν ήταν Έλληνας.
No comments:
Post a Comment